Σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το 1866 αναγορεύτηκε διδάκτωρ της σχολής του. Το θέμα της διατριβής του ήταν η θεωρία του Πλάτωνα περί ποινής. Εργάστηκε ως δικηγόρος ενώ παράλληλα μελετούσε από νεανική ηλικία αρχαίους έλληνες και λατίνους συγγραφείς, καθώς και τη σύγχρονή του λογοτεχνική παραγωγή. Το 1861 δημοσίευσε την πρώτη του μελέτη, με τίτλο Σκέψεις ενός ληστού ή καταδίκη της κοινωνίας. Το 1868 η πραγματεία του Τα καθήκοντα του ανθρώπου ως χριστιανού και ως πολίτου βραβεύτηκε στο Νικοδήμειο διαγωνισμό. Δημοσίευσε επίσης ιστορικές και φιλολογικές μελέτες, καθώς και το σχολικό σύγγραμμα Συνοπτική Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, που χρησιμοποιήθηκε στα ελληνικά σχολεία. Η σχέση του με την ποίηση ξεκίνησε από τη νεανική του ηλικία, η πρώτη δημοσίευση έργου του όμως έγινε το 1868, όταν βραβεύτηκε στο Βουτσιναίο διαγωνισμό με την ποιητική συλλογή Στόνοι. Ακολούθησαν μικρότερες διακρίσεις τα επόμενα χρόνια με τη συλλογή Χελιδόνες (1867) και τα ποιήματα Ορφεύς (1868) και Πυγμαλίων (1869). Νιώθοντας πως το έργο του παραγνωρίζεται ο Παπαρρηγόπουλος αποχώρησε από το περιβάλλον των ποιητικών διαγωνισμών. Έγραψε επίσης τους Χαρακτήρες, συλλογή πεζών και έμμετρων διαλογικών κειμένων κοινωνικής κριτικής καθώς και την πολιτική κωμωδία Συζύγου εκλογή, η οποία γνώρισε επιτυχία στην ελληνική σκηνή αλλά και μεταφράστηκε και παραστάθηκε στην Γαλλία και την Ιταλία. Το 1865 δημοσίευσε άλλη μια κωμωδία με τίτλο Αγορά. Πέθανε από εγκεφαλική συμφόρηση το 1873, σε ηλικία τριάντα μόλις χρόνων. Το 1895 εκδόθηκαν διάφορα αδημοσίευτα έργα του, υπό τον τίτλο Ανέκδοτα. Ο Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος τοποθετείται ανάμεσα στους κυριότερους εκπροσώπους της λεγόμενης Α΄ Αθηναϊκής σχολής. Στο έργο του, το οποίο είναι γραμμένο αποκλειστικά στην καθαρεύουσα, είναι έκδηλος ο ελεγειακός τόνος, συνοδευμένος από μια έντονα μελαγχολική έως απαισιόδοξη διάθεση.
Στεναγμοί ή Στόνοι (1866)
Χελιδόνες (1867)
Oρφεύς (1868)
Πυγμαλίων (1869)
Ποιήσεις (1884)
Πεζά, θεατρικά
Συζύγου εκλογή – Μονόπρακτη κωμωδία (1869)
Σολομώντος άσμα ασμάτων (1869)
Χαρακτήρες (1870)
Η αγορά (1871)
Συζύγου εκλογή. Πανεπιστήμιον (1884)
Μελέτες, πραγματείες
Σκέψεις ενός ληστού ή η καταδίκη της κοινωνίας (1859)
Τα καθήκοντα του ανθρώπου ως χριστιανού καί ως πολίτου (1861)
Η περί ποινής θεωρία του Πλάτωνος (1866)
Πραγματεία περί των αποκρύφων Ευαγγελίων (1872)
Συνοπτική ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως (1879)
Απαντα
Ανέκδοτα (1895)
Τα Απαντα του Παπαρρηγόπουλου (1897)
Τα Απαντα (1915)
Βιβλιογραφία
Κωστή Παλαμά, Ενας λεοπαρδικός ποιητής, 1914
Χ.Αννινου, Δύο Ελληνες ποιηταί, 1916
Γιάννη Χατζίνη, Δημ.Κ.Παπαρρηγόπουλος (Απελπισία χωρίς διέξοδο) 1973
Ε.Μ.Αγγελομάτη, Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος, 1973
Μ.Γ.Μερακλή, Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος, 1977
H αλήθεια – Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος
Ο ποιητής, φύση πεισιθανάτια καί νευρωτική, έπαθε εγκεφαλική συμφόρηση καί πέθανε τριάντα χρονών στο άνθος της ηλικίας του. Η βιοθεωρία του ολόκληρη κλείνεται μέσα σ’ αυτούς τους τέσσερις στίχους:
H αλήθεια
Του κάλλους η αλήθεια, τι είναι; σκώληξ, χώμα.
Καί της χαράς; το δάκρυον το λάμπον εις το όμμα.
Της δόξης; κενοτάφιον, εν λήθης μαυσωλείον.
Καί της ζωής; ο θάνατος καί το νεκροταφείον.
Ποίηση
Πηγές: ΕΚΕΒΙ, Biblionet, Θ.Ροδάνθης