Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στην Αθήνα. Έχει εκδώσει μυθιστορήματα, διηγήματα, ποιήματα και δοκίμια. Ανήκει στα ιδρυτικά μέλη της Εταιρείας Συγγραφέων (το 1981). Έχει τιμηθεί δύο φορές με το Κρατικό Βραβείο (το 1999 για το μυθιστόρημα “Ελένη ή ο Κανένας” και το 2005 για τη συλλογή διηγημάτων “Ένα σχεδόν γαλάζιο χέρι”). Επίσης, έχει τιμηθεί με το Βραβείο Πεζογραφίας “Κώστα και Ελένης Ουράνη” της Ακαδημίας Αθηνών (το 2003 για το μυθιστόρημα “Ο Αιώνας των Λαβυρίνθων”), με το Βραβείο “Νίκος Καζαντζάκης” του Δήμου Ηρακλείου Κρήτης το 1987 και με το “Βραβείο Αναγνωστών” του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου το 2006 για το μυθιστορηματικό χρονικό “Αμίλητα, βαθιά νερά”. Το μυθιστόρημά της “Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ πασά” είναι το πρώτο ελληνικό βιβλίο που εντάχθηκε από την Ουνέσκο στην “UNESCO Collection of Representative Works” (1994), ενώ το “Ελένη ή ο Κανένας” διεκδίκησε το Ευρωπαϊκό Βραβείο “Αριστείον” μπαίνοντας στην τελική τριάδα των υποψήφιων έργων (1999). Έργα της έχουν μεταφραστεί σε δεκαπέντε γλώσσες: αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά, ιταλικά, ολλανδικά, τσεχικά, βουλγαρικά, σουηδικά, λιθουανικά, τουρκικά, αραβικά, κινεζικά, εβραϊκά και αλβανικά.
Θα υπογράφω Λουί (1993), Άγρα
Ελένη ή ο Κανένας (1998), Άγρα
Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά (2002), Άγρα
Ο αιώνας των λαβυρίνθων (2002), Εκδόσεις Καστανιώτη
Ελένη ή ο Κανένας (2004), Εκδόσεις Καστανιώτη (Ε)
Θα υπογράφω Λουί (2005), Εκδόσεις Καστανιώτη (Ε)
Αμίλητα, βαθιά νερά (2006), Εκδόσεις Καστανιώτη
Θα υπογράφω Λουί (2007), Εκδόσεις Καστανιώτη (Ε)
Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά (2008), Εκδόσεις Καστανιώτη (Ε)
Φωτιές του Ιούδα, στάχτες του Οιδίποδα (2009), Εκδόσεις Καστανιώτη
Ο αιώνας των λαβυρίνθων (2011), Έθνος (Ε)
Η άκρα ταπείνωση (2015), Εκδόσεις Καστανιώτη
Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά (2018), Εκδόσεις Καστανιώτη (Ε)
Ελένη ή ο κανένας (2021), Το Βήμα / Άλτερ Εγκο Μ.Μ.Ε. Α.Ε. (E)
Εμμανουήλ και Αικατερίνη (2022), Εκδόσεις Καστανιώτη
Νουβέλες
Δυο γυναίκες, δυο θεές (2017), Εκδόσεις Καστανιώτη
Διηγήματα
Το κέικ (1980), Κέδρος
Ομόκεντρα διηγήματα (1997), Άγρα
Ένα σχεδόν γαλάζιο χέρι (2004), Εκδόσεις Καστανιώτη
Διηγήματα (2020), Εκδόσεις Καστανιώτη
Αφηγήσεις
Πού ζει ο λύκος; (1986), Άγρα
Από τη ζωή στη λογοτεχνία (2011), Εκδόσεις Καστανιώτη
Ποίηση
Πλην εύχαρις. Τα ορυκτά (1994), Άγρα
Ποιήματα (2008), Εκδόσεις Καστανιώτη
Δοκίμια-Μελέτες-Ερμηνεία και κριτική
Βασιλεύς ή στρατιώτης (1997), Άγρα
Βραβεία-Διακρίσεις
Βραβείο “Νίκος Καζαντζάκης” Δήμου Ηρακλείου Κρήτης 1987
Συλλογικά έργα
Ιστορική πραγματικότητα και νεοελληνική πεζογραφία 1945-1995 (1997), Σχολή Μωραΐτη. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας
Πάτρα, το πρόσωπο της πόλης (2005), Τοπίο
Patra, the Face of the City (2005), Τοπίο
Ο δρόμος για την Ομόνοια (2005), Εκδόσεις Καστανιώτη
Μετά το ’89 (2007), Γαβριηλίδης
Συγγραφικές εμμονές (2007), Εκδόσεις Καστανιώτη
Σύγχρονη ερωτική ποίηση (2007), Εκδόσεις Καστανιώτη
Ο κύκλος του βιβλίου: Ο συγγραφέας, ο επιμελητής-τυπογράφος, ο εκδότης, ο κριτικός, ο αναγνώστης (2011), Σχολή Μωραΐτη. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας
Ιωάννης Αλταμούρας (2011), Μουσείο Μπενάκη
Jean Altamouras (2011), Μουσείο Μπενάκη
6 φωνές, 6 γυναίκες (2012), Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων
Συνταγές μέσα από τη λογοτεχνία (2013), Alter – Ego ΜΜΕ Α.Ε.
Χωρίς μαγνητόφωνο (2018), Πόλις
Ο πρώτος σταθμός (2018), Μεταίχμιο
Κινηματογραφική Λέσχη Πάτρας 40 χρόνια 1978-2018 (2018), Πικραμένος Γιάννης
Εμμανουήλ και Αικατερίνη – Ρέα Γαλανάκη
Τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια
Σ’ αυτό το μυθιστόρημα αναζητώ ποιοι υπήρξαν οι «γνωστοί-άγνωστοι» γονείς μου – όπως συνήθως είναι οι γονείς. Τι διαμόρφωσε τον Εμμανουήλ και την Αικατερίνη πριν παντρευτούν, πριν τους γνωρίσω, πριν συγκρουστούμε με σφοδρότητα, πριν συμφιλιωθούμε αργότερα. Από πού άντλησαν εκείνο το φορτίο πολιτισμών, νοοτροπιών, συμπεριφορών, ακόμη και ιστορικής οπτικής, που μοιραία μου κληροδότησαν.
Αναζήτηση επιτρεπτή, αν όχι και απαραίτητη στην ώριμη ηλικία ενός παιδιού, ενός συγγραφέα – όπως είναι πλέον η δική μου. Παραδόξως, μόνο τώρα αφέθηκαν σε εξομολογήσεις τα κατάλοιπα των νεκρών γονέων, μόνο τώρα αποκρίθηκαν στις ερωτήσεις μου οι παλιές μαυρόασπρες φωτογραφίες τους. Η μνήμη μουανακάλεσε πιο εύκολα τις οικογενειακές προφορικές εξιστορήσεις, που τόσο πολύ διαφέρουν από στόμα σε στόμα, απόάντρα σε γυναίκα, από δωμάτιο σε δωμάτιο, από εποχή σε εποχή. Βρέθηκα στους τόπους, όπου σε ποικίλουςχρόνους και σε καιρούς δύσκολους είχαν ζήσει: ιστορικά χωριά της Κρήτης, προπολεμική Βιέννη και Μπορντό, Αθήνα, Ηράκλειο κι άλλους ακόμη. Τόπους-σκηνικά, αφού ανέκαθεν η οικογένεια είναι ο βαθύς εκρηκτικός πυρήνας κάθε δράματος στη ζωή, στην τέχνη.
Σ’ αυτά τα παραμύθια που δεν είναι παραμύθια αμφισβητώ, επινοώ, κατανοώ, εικάζω, σαρκάζω, και μάλλον συγχωρώ. Στο κάτω-κάτω οι γονείς είναι ο ένας μόνο από τους πολλούς καθρέφτες της αυτογνωσίας μας, ίσως ο πιο σκληρός αλλά και τρυφερός καθρέφτης.
Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2022, 416 σελ.
Ελένη ή ο κανένας – Ρέα Γαλανάκη
Το μυθιστόρημα στηρίζεται σε μια πραγματική ιστορία. Το νήμα έδωσε η ζωή της Σπετσιώτισσας και πρώτης σπουδασμένης Ελληνίδας ζωγράφου Ελένης Αλταμούρα-Μπούκουρα, που μεγάλωσε στην μετεπαναστατική Ελλάδα του 19ου αιώνα. Στο μυθιστόρημα συναιρούνται και διαλέγονται αδιάκοπα τα φώτα της γνώσης και η μαγεία, η λογική και η τρέλα, η αθωότητα και η ενοχή, ο χωρισμός και η συμφιλίωση, ο ανοιχτός ορίζοντας και ο εγκλεισμός, η καλλιτεχνική δημιουργία και η καταστροφή της, η ύπαρξη και η κατάργηση του χρόνου, οι ζωντανοί και οι νεκροί.
Η παρούσα έκδοση είναι αναπαραγωγή του βιβλίου «Ελένη ή ο Κανένας», Εκδόσεις Καστανιώτη, 2004. Διανεμήθηκε μαζί με την εφημερίδα “ΤΟ ΒΗΜΑ” την 29.08.2021
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 1999
Μυθιστόρημα, Το Βήμα / Άλτερ Εγκο Μ.Μ.Ε. Α.Ε., 2021, 288 σελ.
Διηγήματα – Ρέα Γαλανάκη
Έντεκα διηγήματα, έντεκα διαφορετικές ματιές στην πραγματικότητα και τον μύθο, στα αισθήματα και τα πάθη, στο όνειρο ή την τιμωρία, στα σύνορα μνήμης και λήθης. Και στα άλλα όμως σύνορα, αυτά που ενώνουν, που χωρίζουν, που σημαίνουν πόλεμο και προσφυγιά.
Έντεκα διηγήματα, έντεκα απόπειρες για να ειπωθούν, όσο είναι δυνατόν να ειπωθούν, τα ανείπωτα. Για να ζυγιστεί, όσο κι αν είναι δύσκολο να ζυγιστεί, το σωστό και το λάθος στις ζωές των ηρώων, αλλά και στις δικές μας τις ζωές. Τι σώζει, ή τι στήνει ίσως την παγίδα της μοίρας.
Έντεκα διηγήματα, καράβια να μας ταξιδέψουν, να μας κάνουν να σκεφτούμε, να συναισθανθούμε. Να μας πάνε παραπέρα.
Διηγήματα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2020, 176 σελ.
Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά – Ρέα Γαλανάκη
Spina nel cuore
Η αιχμαλωσία ενός αγοριού, η αλλαγή θρησκείας και η σταδιοδρομία του στη διοίκηση δεν ήταν ασυνήθιστο φαινόμενο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η περίπτωση του Ισμαήλ Φερίκ πασά υπήρξε, ίσως, διαφορετική. Μισόν αιώνα μετά την αιχμαλωσία του επέστρεψε στη γενέτειρα Κρήτη, ως αρχηγός του αιγυπτιακού στρατού, για να καταστείλει την επανάσταση του 1866-1868. Κατά τη διάρκειά της, όμως, δολοφονήθηκε ή σκοτώθηκε. Ο αδερφός του, με τον οποίο είχαν αιχμαλωτιστεί μαζί αλλά η μοίρα τού επιφύλαξε άλλη οδό, χρηματοδοτούσε και εμψύχωνε την ίδια επανάσταση από την Αθήνα. Όπως συμβαίνει με τα πρόσωπα που κινούνται στις παρυφές της Iστορίας, το κενό των γραπτών πληροφοριών καλύπτεται από τις προφορικές παραλλαγές και τον μύθο, αφήνοντας όλες τις απαραίτητες ρωγμές για την είσοδο της λογοτεχνίας. Το έργο παρακολουθεί στενά τις παραλλαγές, τον μύθο και τα συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα, συνθέτοντας έτσι, με την “αυστηρή ελευθερία” της τέχνης, από την υπαρκτή δραματική ζωή του Ισμαήλ Φερίκ πασά τη μυθιστορηματική της διάσταση.
Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2018, 240 σελ.
Δυο γυναίκες, δυο θεές – Ρέα Γαλανάκη
Με αφορμή το γλυπτό του Χαλεπά “Αθηνά βοσκοπούλα”, η πρώτη νουβέλα εστιάζεται στα είκοσι οκτώ χρόνια που έζησε ο Χαλεπάς στην Τήνο, μετά το φρενοκομείο της Κέρκυρας και μέχρι να επιστρέψει στην Αθήνα, αναγνωρισμένος για δεύτερη φορά. Στο διάστημα αυτό, που ο θάνατος της μάνας μοίρασε στα δυο, ο Χαλεπάς δούλευε και ως βοσκός. Ποια ήταν η θυελλώδης σχέση με τη μάνα, πώς διασταυρώνονταν πρόσωπα και χρόνοι εντός του, γιατί “νεκραναστήθηκε” σ’ αυτό το διάστημα ο “παρίας γλύπτης”, είναι κάποια από τα αινίγματα που θίγονται.
Το ερωτικό πάθος της Αριάδνης για τον ξένο κι εχθρό στη μινωική Κνωσό Θησέα εξιστορείται στη δεύτερη νουβέλα από την ίδια. Η αφήγησή της διαφέρει από τον μύθο που μας παρέδωσε η ελληνική αρχαιότητα. Όχι μόνον επειδή παίρνει τον λόγο μια γυναίκα, αλλά κι επειδή δίπλα στην ερωτευμένη κόρη αναδύεται το κύρος μιας πριγκίπισσας, ιέρειας και θεάς. Ωσάν να έπρεπε να κάνουν τα πράγματα τον μοιραίο, τον τελετουργικό τους κύκλο, ακόμη και σε έναν κόσμο που έφθινε καθώς αναδυόταν ο καινούργιος.
Στο Επίμετρο του βιβλίου η συγγραφέας παραθέτει τη βιωματική της σχέση με τις παραπάνω νουβέλες, που, ως όφειλαν, διαφέρουν αναμεταξύ τους σε πολλά.
Νουβέλες, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2017, 224 σελ.
Η άκρα ταπείνωση – Ρέα Γαλανάκη
Το μυθιστόρημα εστιάζεται στη νύχτα που πυρπολήθηκε η Αθήνα, την Κυριακή 12 Φεβρουαρίου του 2012.
Μια πρώην φιλόλογος και μια πρώην ζωγράφος, που βρίσκονται να συγκατοικούν σε έναν «ξενώνα» του υποβαθμισμένου κέντρου, βγαίνουν κρυφά στις διαδηλώσεις. Η λοξή ματιά τους εισδύει -με τον δικό της ιδιαίτερο τρόπο– στην αόρατη και συμβολική πλευρά των βίαιων συγκρούσεων. Πανικοβάλλονται, χάνονται μέσα στη δική τους πόλη, εξωθούνται στην επαιτεία, χωρίς να χάσουν την προσωπική τους αίσθηση πραγμάτων. Επιστρέφοντας είναι πιο κοντά στην ανέφικτη Ιθάκη.
Ο αναρχικός γιος της μιας, ο χρυσαυγίτης μιας τρίτης που τις φροντίζει, μια νεαρή μετανάστρια και το παιδί της, ο γιατρός και η κοινωνική λειτουργός, τα φαντάσματα ενός ετοιμόρροπου αθηναϊκού σπιτιού και, φυσικά, οι νεοάστεγοι διασταυρώνονται με ποικίλους τρόπους μαζί τους είτε στη σπαρασσόμενη Αθήνα είτε λίγο αργότερα.
Σ’ αυτό το ανθρωποκεντρικό πολιτικό μυθιστόρημα, η απερχόμενη γενιά του Πολυτεχνείου ανοίγει τον δύσκολο, τον αναγκαίο, αν όχι και μοιραίο διάλογό της με τις σημερινές εξεγέρσεις, με τη μεγάλη ανατροπή της ζωής τα τελευταία χρόνια, με τη μνήμη αλλά και με την Άκρα Ταπείνωση του άστεως.
Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2015, 336 σελ.
Πού ζει ο λύκος; – Ρέα Γαλανάκη
Για τις παρέες, από το ’67 ως το ’74
Α’ Μέρος: ΤΟ ΣΠΙΤΙ
1. ΕΙΣΟΔΟΣ
Κρατά το σπίτι μέσα στην παλάμη της
όπως κρατά ένα παιδί στη φούχτα το καπάκι της
πορτοκαλάδας, που έριξε το βιαστικό γκαρσόνι κατά
γης, ενώ δεν έσπερνε
φούχτα μικρή κλεισμένη ώρα ύπνου μεσημέρι
όταν ζωγραφισμένα στάχια κυματίζουν κίτρινα κάτω
από λίγα σύννεφα με μπλε ουρανό, και κάθονται
πάνω σε θυμωνιές στη μέση θεριστές. Ο ανεπαί-
σθητος βόμβος της ζέστης. Ένας τους πίνει κι άλ-
λοι τρώνε, όταν
πίσω απ’ το μουσαμά ο λύκος κυματίζει και σταμα-
τά την κίνηση του θεριστή
ή ενός παιδιού στο καφενείο
και της μητέρας του στην πολυθρόνα
πήλινης, εμαγιέ, αλουμινένιας, χασεδένιας, λινής,
βαμβακερής, βελούδινης, καθώς γερνά σ’ αυτήν την
πολυθρόνα.
…
Θα υπογράφω Λουί – Ρέα Γαλανάκη
Ένα σύγχρονο μυθιστόρημα για τον αιώνιο ρομαντισμό του έρωτα και της επανάστασης, βασισμένο στη ζωή του Ανδρέα Ρηγόπουλου. Ένα ρέκβιεμ εστιασμένο στις τελευταίες μέρες ενός ανθρώπου ο οποίος γεννήθηκε και αυτοκτόνησε στη θάλασσα, με τη μορφή γραμμάτων προς τη γυναίκα που υπήρξε η κρυφή του ερωμένη. Ένα βιβλίο όπου η αφανής γυναίκα θα έχει την τελευταία λέξη για τη ζωή του άντρα που αγάπησε. Το πρώτο μυθιστόρημα για τον μύθο της Πάτρας κατά τον 19ο αιώνα, αυτής της θαλασσινής πόλης – πύλης του εμπορίου, του θεάτρου, του καρναβαλιού, αλλά και των ιδεών και των συγκρούσεων. Ένα μυθιστόρημα, τέλος, που ελίσσεται γύρω από ένα υπαρκτό λάθος αντιγραφής σε κάποιο στίχο του Δάντη, αναδεικνύοντας μια λανθασμένη λέξη σε κλειδί του έργου.
Πλην εύχαρις. Τα ορυκτά – Ρέα Γαλανάκη
Η αγωνία μας
καμπύλη στόματος κλειστού.
Στόμα κρυφό ποτάμι.
Άλογα διψασμένα αντάρτικα.
…
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΠΙΟ
Θάνατος δέντρου σπιτικού.
Σπίτι καμένο στον εμφύλιο.
Ολολυγμός της μυροφόρου στην ταβέρνα.
Το αίμα κόκκινο.
Ομόκεντρα διηγήματα – Ρέα Γαλανάκη
Η ιστορία της Όλγας, Μαυρόασπρο, Τ’ αόρατα και τα ορατά
Βασιλεύς ή στρατιώτης – Ρέα Γαλανάκη
Σημειώσεις, σκέψεις, σχόλια για τη λογοτεχνία
… Θα ήθελα πάντως να εκφράσω μιαν επιθυμία, ενδεχομένως νόμιμη για κάθε συγγραφέα: τα δύο μυθιστορήματα, “Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ πασά” και το “Θα υπογράψω Λουί”, στηριγμένα και τα δυο σε υπαρκτούς ανθρώπους της ίδιας περίπου χρονικής περιόδου του δέκατου ένατου αιώνα, αλλιώτικους ωστόσο αναμεταξύ τους κι ανακατεμένους με διαφορετικό τρόπο στα γεγονότα -ιδιαίτερα τις επαναστάσεις- της εποχής τους, να διαβαστούν παραπληρωματικά. Τα στοιχεία που συγκροτούν την ομοιότητα είναι ρητά δηλωμένα. Τα στοιχεία που συγκροτούν τη διαφορά -και την παραπληρωματική τους σύνθεση- είναι πολλά και ουσιαστικά, αρχίζοντας από τη διαφορετική συγγραφική μου στάση απέναντι στα δυο πρόσωπα και καταλήγοντας στο ότι, όσα λέει ένας συγγραφέας για το έργο του, γι’ άλλους μπορεί να έχουν κάποια σημασία και γι’ άλλους την παραμικρή.
… Ομολογώ ότι δεν είχα πρόθεση να κάνω ιστορικό μυθιστόρημα ή μυθιστορηματική βιογραφία – με την τρέχουσα τουλάχιστον σημασία. Απ’ όλα πιο πολύ ενδιέφερε να γράψω για πρόσωπα που έντονα με είχαν συγκινήσει και προβληματίσει. Σύγχρονα ή ιστορικά, πραγματικά ή φανταστικά, αυτό δεν έχει πάντα απόλυτη διαύγεια, μιας κι όλα ανακατεύονται με πολλούς και διάφορους τρόπους στο χωνευτήρι της γραφής.
… Η λογοτεχνία κινείται, νομίζω, ανάμεσα στον ιδιότυπο ενικό και τον ιδιότυπο πληθυντικό της με μια παλινδρομική κίνηση εκκρεμούς. Σε τούτην ακριβώς την κίνηση στηρίζεται ο λογοτέχνης, αλλά και ο ιστορικός, ο αρχαιολόγος, ο φιλόλογος, ο αρχιτέκτονας, ο ζωγράφος, ο ερευνητής, ο μουσικός – θέλω να πω, όποιος αντέχει να συγκατοικεί με μια διάσταση του χρόνου (και των ιδεών) διαφορετική από τη δική του, μια διάσταση πέραν της δικής του ζωής και θανάτου.
Τα εφτά κείμενα, που αποτελούν αυτό το βιβλίο, χωρίζονται σε δύο ενότητες. Στην πρώτη ανήκουν τέσσερα κείμενα, που αναφέρονται, είτε ως σημειώσεις, είτε ως κείμενα με δοκιμιακή μορφή, στη σχέση του συγγραφέα με το χρόνο, τη γλώσσα, την ιστορία και τον τρόπο που δουλεύει. Στη δεύτερη ενότητα ανήκουν τα υπόλοιπα τρία, που αναφέρονται στη σχέση γυναίκας και τέχνης. Όλα είναι γραμμένα από το 1982 ως το 1996.
Ελένη ή ο Κανένας – Ρέα Γαλανάκη
Το μυθιστόρημα στηρίζεται σε μια πραγματική ιστορία. Το νήμα έδωσε η ζωή της Σπετσιώτισσας και πρώτης σπουδασμένης Ελληνίδας ζωγράφου Ελένης Αλταμούρα-Μπούκουρα, που μεγάλωσε στην μετεπαναστατική Ελλάδα του 19ου αιώνα. Στο μυθιστόρημα συναιρούνται και διαλέγονται αδιάκοπα τα φώτα της γνώσης και η μαγεία, η λογική και η τρέλα, η αθωότητα και η ενοχή, ο χωρισμός και η συμφιλίωση, ο ανοιχτός ορίζοντας και ο εγκλεισμός, η καλλιτεχνική δημιουργία και η καταστροφή της, η ύπαρξη και η κατάργηση του χρόνου, οι ζωντανοί και οι νεκροί.
Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 1999
Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά – Ρέα Γαλανάκη
Spina nel cuore
Η αιχμαλωσία ενός αγοριού, η αλλαγή της θρησκείας και η σταδιοδρομία του στη διοίκηση δεν ήταν ασυνήθιστο φαινόμενο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η περίπτωση του Ισμαήλ Φερίκ πασά υπήρξε ίσως ιδιαίτερη για πολλούς λόγους. Περίπου μισόν αιώνα μετά την αιχμαλωσία του επέστρεψε για να καταστείλει μια επανάσταση στη γενέτειρά του· εκεί δολοφονήθηκε ή σκοτώθηκε. Ο αδελφός του έτυχε να είναι από τους εμψυχωτές και χρηματοδότες της ίδιας επανάστασης. Και, όπως συμβαίνει συχνά με τα πρόσωπα που κινούνται στις παρυφές της ιστορίας, το κενό των γραπτών πληροφοριών καλύπτεται από τις προφορικές παραλλαγές, αφήνοντας βέβαια τις απαραίτητες ρωγμές για τη λογοτεχνία.
Το δίδυμο χώρου και ιστορίας, το μεσογειακό δηλαδή σκηνικό του 19ου αιώνα, δίνεται από δυό διαφορετικές σκοπιές. Από τη σκοπιά του μύθου η αφήγηση είναι στο τρίτο πρόσωπο, το ύφος δανείζεται ποιητικούς τρόπους, τα γεγονότα υπάρχουν σχεδόν αφηρημένα και ο χρόνος συμβολικά. Από τη σκοπιά της ιστορίας η αφήγηση είναι στο πρώτο πρόσωπο, ο ρεαλισμός των πολεμικών επιχειρήσεων διακόπτει τον μονόλογο του αφηγητή, ο χρόνος απλώνεται στην εξαντλητική καθημερινότητα εννέα μόνο μηνών.
Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ πασά διατρέχει τους δυό τρόπους αφήγησης αποτελώντας τον συνδετικό τους ιστό. Η αιχμαλωσία του και η επιστροφή, το αίσθημα του αθώου και του εναγούς, το κάλεσμα του θανάτου, η εξιδανίκευση της χαμένης ζωής και η διάψευσή της, οι διαφορετικές κάθε φορά παγίδες της ιστορίας, η είδοδος των σύγχρονων ευρωπαϊκών ιδεών στην Ανατολική Μεσόγειο, ο κλειστός συναισθηματικός κόσμος του ήρωα, αποτελούν μερικά από τα βασικά θέματα του μυθιστορήματος.
Ο αιώνας των λαβυρίνθων – Ρέα Γαλανάκη
Η ιστορία μιας φανταστικής οικογένειας, που ξεκινά το 1878 στην Οθωμανική Κρήτη για να σταματήσει το 1978 μετά το τέλος της δικτατορίας, η πριν τον Έβανς ανακάλυψη της Κνωσού από Κρήτα αρχαιολόγο, η αναζήτηση μιας γυναίκας εξαφανισμένης σε σφαγή, μιά δολοφονία όπου το πολιτικό έγκλημα αγγίζει τη βεντέτα, το χρονικό μιας πόλης και μιας ορεινής περιοχής της νήσου κατά τον εικοστό κυρίως αιώνα, αυτά κυρίως ξετυλίγουν τον μίτο τους στον Αιώνα των Λαβυρίνθων. Με επίκεντρο λοιπόν την Κρήτη, την ανέκαθεν ταυτισμένη με τον μύθο του Λαβυρίνθου, ο “Αιώνας των Λαβυρίνθων” αντιπαραθέτει στον “Αιώνα των Φώτων” το δικό του φως και σκοτάδι. Τη δική του, εντέλει, εικόνα για τα ανθρώπινα -όπως βιώθηκαν, όπως καταγράφτηκαν, όπως ακούστηκαν, όπως θα μπορούσαν να είχαν συμβεί.
Βραβείο Ιδρύματος Κώστα & Ελένης Ουράνη Ακαδημίας Αθηνών 2003
Ένα σχεδόν γαλάζιο χέρι – Ρέα Γαλανάκη
Οκτώ ιστορίες, μικρές ή μεγάλες, που μας ταξιδεύουν από τον περιορισμένο χρόνο της καθημερινής ζωής στον απέραντο χρόνο των μύθων. Οκτώ σκληρές και τρυφερές ιστορίες για πρόσωπα που ερωτεύτηκαν, που μεταμορφώθηκαν, που τιμωρήθηκαν, που διασκέδασαν, που περιπλανιούνται πρόσφυγες, ή που συνεχίζουνε το παραμύθι από το σημείο που το είχαν κάποτε αφήσει. Οκτώ ιστορίες πραγματικές, αφού ανοίγονται προς την ορατή όσο και προς την αθέατη πλευρά μας. Κάποιες ανάμεσά τους ειρωνεύονται ή οργίζονται. Οκτώ ιστορίες, τέλος, για να τιμηθούν τα όνειρα εκείνων που επιμένουν να ονειρεύονται.
Κρατικό Βραβείο Διηγήματος 2005
Αμίλητα, βαθιά νερά – Ρέα Γαλανάκη
Η απαγωγή της Τασούλας: Μυθιστορηματικό χρονικό
Tο βιβλίο αναψηλαφεί την πιο γνωστή, αλλά και την πιο αποσιωπημένη απαγωγή της Kρήτης.
Πρόκειται για την «Aπαγωγή της Tασούλας», που συνέβη το 1950 στο Hράκλειο, φέρνοντας σε εμπόλεμη σχεδόν κατάσταση δύο μεγάλες οικογένειες, δύο πολιτικά κόμματα, την ανατολική με τη δυτική Kρήτη. Eξαιτίας αυτής της απαγωγής συγκρούστηκαν βίαια ο άγραφος κώδικας τιμής με τους νόμους της σκληρής μετεμφυλιακής Eλλάδας. Yπήρξε η μόνη ερωτική υπόθεση που προκάλεσε την άρση εννέα άρθρων του Συντάγματος, την επιβολή στρατιωτικού νόμου και την προληπτική λογοκρισία του Tύπου, την κήρυξη του Ψηλορείτη σε νεκρή ζώνη από τον στρατό. H ιστορία πάθους-πένθους επιβίωσε σαν θρύλος, σαν ψίθυρος, σαν μια μεγάλη νοσταλγική λαϊκή φαντασίωση, σαν άγος μιας πόλης και μιας εποχής. H ανάθεσή της με τούτο το μυθιστορηματικό χρονικό στα «φάρμακα» της τέχνης επιζητεί την κάθαρση, καθώς ανασηκώνεται η άκρη του πέπλου με το άνοιγμα του αρχείου του Kώστα Kεφαλογιάννη ή Kουντόκωστα, αλλά και με τη διερεύνηση όλων των υπόλοιπων πηγών.
Βραβείο Αναγνωστών ΕΚΕΒΙ- ΕΡΤ 2006
Ποιήματα – Ρέα Γαλανάκη
Οι τρυφερές. Πλην εύχαρις. Τα ορυκτά
Δεκαπέντε από τα ποιήματα που περιλαμβάνονται σ’ αυτό το βιβλίο εκδίδονται πρώτη φορά. Πρόκειται για την ενότητα που έχει τον τίτλο “Οι τρυφερές”. Αποτελούν τα τελευταία μου ποιήματα, παρόλο που γράφτηκαν πριν από αρκετά χρόνια. Ο πρώτος τίτλος που τους είχα δώσει ήταν “Οι τρυφερές γυναίκες των τριάντα με τριάντα πέντε”, ο δεύτερος “Οι τρυφερές γυναίκες”. Καταστάλαξα όμως στον πιο λιτό “Οι τρυφερές” για την πρώτη τους έκδοση. Μερικά ποιήματα έχουν δημισιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά, ενώ δημοσιεύτηκαν και ως σύνολο στο δυσεύρετο σήμερα αφιέρωμα του περιοδικού νέο επίπεδο για το έργο μου (χειμώνας ’98). Τα ποιήματα αυτά είναι γραμμένα από το 1980 μέχρι το 1995. Η σημερινή τους μορφή μπορεί να θεωρηθεί οριστική. Κρατήθηκε η σειρά της συγγραφής τους.
Οι τρυφερές συνοδεύονται από τις δύο μικρές, και εξαντλημένες πλέον, συλλογές “Πλην εύχαρις” (α’ έκδοση Ολκός, 1975· β’ Άγρα, 1994) και “Τα ορυκτά” (α’ έκδοση Διογένης, 1979· β’ Άγρα, 1994).
Έτσι, σ’ αυτή την έκδοση συγκεντρώνονται όλα τα ποιήματα που έχω γράψει μέχρι σήμερα, άλλα για πρώτη φορά, άλλα σε επανεκδόσεις.
Φωτιές του Ιούδα, στάχτες του Οιδίποδα – Ρέα Γαλανάκη
Η άφιξη μιας νεαρής Ελληνοεβραίας δασκάλας σε ορεινό χωριό της Κρήτης, το έτος 2000, όσο και το πασχαλινό έθιμο της καύσης του Ιούδα, δίνουν αφορμή για μια τομή στο “άβατον” των σύγχρονων
ορεινών κοινωνιών της νήσου, αλλά και για το ξεδίπλωμα μιας παλιάς κρητικής παράδοσης, που αποδίδει στο πρόσωπο του βιβλικού Ιούδα τη μοίρα του μυθικού Οιδίποδα.
Νόμος και παρανομία, έρωτες και τελετουργίες, φονικά και αποσιωπήσεις, ρηξικέλευθες αλλά και απαρχαιωμένες αντιλήψεις, συνθέτουν ένα σκηνικό γεμάτο συγκρούσεις και αντιφάσεις, μέσα
στο οποίο η νεαρή γυναίκα αναζητεί τις ρίζες της ταραγμένης οικογενειακής της ιστορίας.
Παράλληλα, ο περί τον Ιούδα και τον Οιδίποδα μύθος, ένας μύθος για το απόλυτο κακό, βαδίζει πάνω στα σκοτεινά δικά του μονοπάτια: ξεκινά από τα βάθη του χρόνου και φθάνει ως τις μέρες μας, για να υπηρετήσει αλλά και να ερμηνεύσει τις άκαμπτες δομές των ορεινών κλειστών κοινωνιών.
Ένα “διπλό” βιβλίο, που αποκαλύπτει ότι μύθος και σύγχρονη ζωή συμπλέκονται σε ενιαίο σώμα, όπως άλλωστε και η λογοτεχνία με την πραγματικότητα.
Από τη ζωή στη λογοτεχνία – Ρέα Γαλανάκη
Αποσπάσματα ζωής, εξομολογητικές αναδρομές στο χρόνο, στα πρόσωπα και στους τόπους, σκέψεις για τη λογοτεχνία, την Ιστορία και τον σύγχρονο “γυναικείο λόγο” απαρτίζουν το βιβλίο “Από τη ζωή στη λογοτεχνία” της Ρέας Γαλανάκη.
Οι πλόες από το βιωμένο γεγονός στην ποιητική της συγγραφέως καλούν τον αναγνώστη σ’ ένα ταξίδι που θα μπορούσε να είναι και δικό του.
Σ’ αυτό το βιβλίο, το απολύτως ιδιωτικό είναι εν μέρει και δημόσιο, αφού οι σκέψεις της συγγραφέως έχουν γεννηθεί από ιδέες του καιρού μας, από κοινές ανησυχίες, διαπιστώσεις κι ερωτήματα. Στον αντίποδα μιας συστηματικής αυτοβιογραφίας -που ίσως κάποτε γραφτεί- το βιβλίο προτείνει μιαν αποσπασματική, πλην όμως στέρεη αλληλουχία ζωής και γραφής.
Πηγές: Biblionet, Εκδόσεις Καστανιώτη, Κέδρος, Άγρα, Έθνος