Θανάσης Χατζόπουλος

Η στάση του πελαργού – Θανάσης Χατζόπουλος

Μικροδοκίμια


Σύντομα κείμενα για την ποίηση, για ό,τι περιέχει και ό,τι την περιέχει. Μικροδοκίμια που δοκιμάζουν να σκεφτούν πάνω στη στροφή ενός δρόμου, μιας στιγμής, μιας εικόνας. Δοκιμάζουν και δοκιμάζονται να αρθρώσουν σε μια σύντομη βουτιά κατά βάθος και κατά πλάτος, όσο κρατάει μια αναπνοή ασκημένη σε μια ελεύθερη κατάδυση στις επιφάνειες, στα φαινόμενα και στους βυθούς τους. Επιχειρούν να πουν λίγα, υποβάλλοντας άλλα τόσα και κρατώντας στο περιθώριο πολλά περισσότερα. Η σκέψη προχωράει ίσα ίσα λίγα βήματα για να δώσει μορφή σε έναν λόγο είτε πάνω στις ίδιες τις λέξεις και τους σχηματισμούς τους, είτε πάνω στα πράγματα και την άλω που τα περιβάλλει, είτε στις κινήσεις και στις καταστάσεις. Εν ολίγοις η σκέψη είναι ποιητική, κατασκευάζει ενώ ξετυλίγεται. Και είναι όπως η στάση ενός πελαργού: η οριζόντια όταν πετάει με απλωμένες τις φτερούγες και βολιδοσκοπεί αλλά και η κάθετη όσο στοχάζεται εν ακινησία έχοντας πάντα ένα βλέμμα για τον ορίζοντα.

Δοκίμια, Στερέωμα, 2022, 232 σελ.

Ο κύριος Δαίμων – Θανάσης Χατζόπουλος

& Η Γυναίκα με την πέτρινη γλώσσα


Ο ΚΥΡΙΟΣ ΔΑΙΜΩΝ λυγίζει κάτω από το βάρος του ονόματός του, ενός ονόματος συνδεμένου με το κακό, και θέλει ν’ αποσυρθεί για να το ξεφορτωθεί. Όπως η παρουσία του, όμως, έτσι και η απουσία του έχει σοβαρές συνέπειες για τους ανθρώπους. Τι θα κάνει τελικά, και πού βρίσκεται η ισορροπία στον κόσμο;

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ με σκληρή και πικρή γλώσσα βυθίζεται στη σιωπή, απαλλάσσοντας τους ανθρώπους από το δηλητήριό της. Η ίδια θα βρει γιατρειά και λύτρωση από έναν φυσιοδίφη που κοιτάζει ν’ ανακουφίσει την ανθρώπινη αγωνία με βότανα από τη φύση – και με την αγάπη.

ΔΥΟ ΙΣΤΟΡΙΕΣ που μιλάνε για το κακό που βαραίνει τον κόσμο, και για το πώς ξαλαφρώνουν οι άνθρωποι όταν καταφέρνουν να ξεφύγουν από τη δική τους σύγχυση και το μικρόκοσμό τους και να δουν τον εαυτό τους σαν ένα κομμάτι του μεγάλου κόσμου.

Ζωγραφιές και σχέδια: Μιχάλης Μανουσάκης

Παιδική και εφηβική λογοτεχνία, Καλειδοσκόπιο, 2021, 96 σελ.

Πανδημία και περιοριστικά μέτρα – Θανάσης Χατζόπουλος

Ο ψυχισμός απέναντι στον θάνατο και στους περιορισμούς του
Ψυχαναλυτική δοκιμή


Η ανθρωπολογική και κοινωνική συνθήκη της πανδημίας συνιστά μια πρόκληση για τον ανθρώπινο ψυχισμό, που έρχεται αντιμέτωπος για άλλη μια φορά με τη συνθήκη της μολυσματικής νόσου, του θανάτου και της θνητότητας. Παράλληλα οι περιορισμοί ως μέτρο προφύλαξης θέτουν σε αναστολή την κινητικότητα, περιορίζοντας δραματικά αυτήν που μεσολαβεί την επιθυμία και την ικανοποίησή της, αφού τόσο η αναζήτηση ευχαρίστησης όσο και η αποφυγή δυσαρέσκειας βρίσκονται υπό την αιγίδα της ψυχοσωματικής κινητικότητας η οποία περιορίζεται. Ποιες οι συνέπειες όλων αυτών, ειδικά όταν αφορούν ολόκληρες κοινωνίες, και ποια είναι τα δυσοίωνα «δώρα» που μπορεί να φέρνει ο επιβεβλημένος εγκλεισμός; Σε αυτή την κρίσιμη περίοδο, όπου δοκιμάζονται η ευθραυστότητα της ζωής και η ευαλωτότητα του ανθρώπου, καλούμαστε να αναστοχαστούμε την ανθρώπινη κατάσταση και η ψυχανάλυση, μολονότι και η ίδια επηρεάζεται από την καινοφανή αυτή συνθήκη, δείχνει ορισμένους δρόμους με τον τρόπο που προσεγγίζει το ανθρώπινο υποκείμενο και τον ψυχισμό.

Γραφές της ψυχανάλυσης

Ψυχανάλυση, Αρμός, 2021, 200 σελ.

Υπό κατασκευήν σημαίες – Θανάσης Χατζόπουλος

Μια άτυπη τριλογία αποτελούν οι τρεις ενότητες του Υπό κατασκευήν σημαίες, του δέκατου πέμπτου βιβλίου ποίησης του Θανάση Χατζόπουλου, όπου εκείνος, μετά το Κελί (Ροδακιό, 2000), επανέρχεται στην ελληνική ιστορία και δη στα προεπαναστατικά χρόνια. «Χάραμα στον Κεράτιο», «Κοινοί θνητοί» και «Απόδειπνο στη Νεμπόισα», οι τίτλοι των τριών ενοτήτων, χαρτογραφούν φασματικά το τέλος του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, αφανών ηρώων και πεσόντων επί Τουρκοκρατίας, και του Ρήγα Βελεστινλή, αντίστοιχα. Ο ποιητής, σε μακροσκελή ποιήματα –στο πρώτο μέρος– με απόηχους από την Κρητική Αναγέννηση, πεζά ποιήματα –στο δεύτερο μέρος– σε συνομιλία με χρονικά από την περίοδο της Τουρκοκρατίας και το δημοτικό τραγούδι, και σύντομα αφαιρετικά ποιήματα –στο τρίτο μέρος– με αναφορές στον Σολωμό, παραδίδει ήττες και καταστροφές που αποτελούν τραύματα και γίνονται αφορμές για να συσταθούν σύμβολα. Οι σημαίες του τίτλου, σημεία οι ίδιες, συνιστούν τα ποιήματα, αλλά και σημαίες-σινιάλα, που οδηγούν στην ενθύμηση της πορείας και στην προετοιμασία για τη δημιουργία μιας εν δυνάμει ελληνικής ταυτότητας.

Ποίηση, Πόλις, 2021, 96 σελ.

Ρήματα για το ρόδο – Θανάσης Χατζόπουλος

Σχεδίασμα ποιητικής


Οι αφορμές που ψάχνει ο ποιητής έρχονται με τις λέξεις που τον συναντάνε και με τα πράγματα που του μιλούν. Μια σειρά από τέτοιες παραδειγματικές αφορμές είναι το σχεδίασμα και η μετάπλασή τους: το πλάγιο βλέμμα και ο πλάγιος λόγος των προθέσεων έτσι όπως εδώ γίνεται ευθύς, μαζί με το βλέμμα. Αφού αν κινηθεί κανείς ανά τον κόσμο, ο κόσμος ειναι γεμάτος αφορμές ποιητικές. Αυτό το μικρό στραμπούληγμα που ανατάσσει την καθημερινότητα στην ποιητική της διάσταση, την καλά κρυμμένη ή επιμελώς σκεπασμένη, είναι ο τρόπος του ποιητή -όπως ενός πρακτικού του παλιού καιρού- που με μια επιδέξια κίνηση φωτίζει ή αδειάζει το περιεχόμενό της. Αυτή η τόσο προσωπική δράση είναι η ποιητική του. Το σχεδίασμά της φωτίζει την ίδια την ποίηση. Θ.Χ.

Ποίηση, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1997, 100 σελ.

Αναγραμματισμοί στη σιωπή – Θανάσης Χατζόπουλος

Δοκίμιο ποιητικής


Να μιλήσεις για ποίηση είναι ένας τρόπος να αγγίξεις κάτι που δεν υπόκειται στην αφή, αφού μόλις πας να το πιάσεις εκείνο χάνεται ή σκορπίζει. Η αναλυμένη ποίηση δεν είναι πλέον ποίηση, έχει μετακινηθεί πέραν του τόπου όπου οφείλει να μένει και να παραμένει. Οι παραβολές και οι αλληγορίες μιλούν για την ποίηση χωρίς να την εκτοπίζουν από τον φυσικό της χώρο, από το ιδιάζον πεδίο όπου ανήκει. Αφομοιώνουν τον τρόπο της και μιλούν εντέλει ποιητικά χωρίς να μιμούνται. Αγκαλιάζουν τον τόπο της, θα πει μιλούν από εκεί όπου μόνον ίσως η ποίηση θα μπορούσε να μιλήσει για τον εαυτό της – δηλαδή από τη μεριά της ζωής και των πραγμάτων, απ’ όπου και η ίδια η ποίηση εντέλει αναδύεται.

Δοκίμιο, Πόλις, 2002, 159 σελ.

Στον ήλιο μοίρα – Θανάσης Χατζόπουλος

ΜΑΤΙ ΝΕΡΟΥ
Κάτι που ξύνει από βαθιά
Ώριμο από ερημιά και έτοιμο από έρωτα
Να βγει, να κατοικήσει στον αέρα
Μέσα στον άνθρωπο να βρει
Σκηνή καταφυγίου η ημέρα

Εκεί γυρεύει να υψωθεί, να ξεμυτίσει
Και μέσα στη σκοτούρα και στο θάμπωμα
Λόγο να πει και μουσική να δώσει
Αρχαίο κρόταλο που ένα χέρι περιμένει
Να ηχήσει, για να φανεί από το βάθος

Του ορίζοντα να έρχεται διστακτική
Μέσα στο απόβραδο γυμνή γυναίκα
Κατάφωτες κομίζοντας τις λέξεις
Ντυμένη το σκοτάδι να ροδίζει
Υγρή και καθαρή η φωνή του ανθρώπου

Ποίηση, Μεταίχμιο, 2004, 152 σελ.

Ένα μικρό κουτάκι, ξύλινο – Θανάσης Χατζόπουλος

Οι υπήκοοι της Γευφυΐας έθεσαν κάποτε στο βασιλιά τους το ερώτημα: “Ποιο είναι το νόημα της ζωής;”. Εκείνος άρχισε να διηγείται μια ιστορία: Όταν γεννήθηκε ένας μικρός πρίγκιπας, μια πέμπτη μοίρα, η Πεμπτουσία, του χάρισε ένα μικρό κουτάκι, ξύλινο, το οποίο περιείχε την απάντηση για το νόημα της ζωής. Όμως ο πρίγκιπας θα είχε το δικαίωμα να το ανοίξει μόνο τη στιγμή του θανάτου του, διαφορετικά οι συνέπειες θα ήταν τρομερές. Το κουτάκι και η απαγόρευσή του τον βάζουν σε μια αναζήτηση που θα κρατήσει σε όλη του τη ζωή…
Ένα φιλοσοφικό παραμύθι για μικρούς και μεγάλους από το Θανάση Χατζόπουλο, με τις εικόνες που ο Μιχάλης Μανουσάκης ζωγράφισε γι’ αυτήν ειδικά την έκδοση.
Eικονογράφηση: Μιχάλης Μανουσάκης

Παραμύθια, Μεταίχμιο, 2004, 56 σελ.

Οι λησμονημένοι – Θανάσης Χατζόπουλος

Δύο νουβέλες


Αννιώ και Αργύρης. Δύο ήρωες. Δύο αντί-ήρωες, από εκείνους που δεν περιλαμβάνονται στις δέλτους καμιάς Ιστορίας. Εξού και λησμονημένοι. Εδώ αναδύονται από την αφάνεια ώστε να μιλήσουν για τα μικρά από τα οποία υφαίνονται οι προσωπικές ιστορίες αλλά και οι ιστορίες των μικρών κοινωνιών, αυτές που μες στην κοινοτοπία και την ιδιορρυθμία τους οργανώνουν ερήμην της την Ιστορία με βήματα που κανείς δεν αντιλήφθηκε ούτε θέλησε να αντιληφθεί.

Νουβέλες, Γαβριηλίδης, 2014, 309 σελ.

Φιλί της ζωής – Θανάσης Χατζόπουλος

Τα είκοσι εννέα ποιήματα που αλληλοπλέκονται για να δημιουργήσουν το Φιλί της ζωής, αντηχώντας και απηχώντας το ένα το άλλο, προβάλλουν διαφορετικές όψεις του έρωτα: από την ερωτική επιθυμία και τον σαρκικό πόθο ώς την κατορθωμένη αγάπη και τη συντροφική συμβίωση.
Με τολμηρό μεταφορικό λόγο και εικόνες που προέρχονται κυρίως από τον φυσικό κόσμο, με λεξιλόγιο που φέρει ίχνη της ερωτικής ποίησης του παρελθόντος, την ίδια στιγμή που βυθίζεται στον κοινό λόγο και τον αναβαπτίζει, ο Θανάσης Χατζόπουλος δίνει εμπράκτως απάντηση στο ερώτημα αν μπορεί να υπάρξει ερωτική ποίηση σήμερα.

Ποίηση, Κίχλη, 2016, 48 σελ.

Ιστορικός ενεστώς – Θανάσης Χατζόπουλος

Ένα πτώμα που μένει στα αζήτητα, μια υιοθεσία που ο καρπός της καταλήγει σε μια αιρετική σέχτα, ένας οικογενειακός τάφος που μετατρέπεται σε μια νύχτα σε κενοτάφιο, μια σκιά που ακολουθεί τη δίδυμη αδελφή της, ένα κύημα στη γυάλα του από το θέρος του 1965, ένας λατινιστής θύμα αυτοκινητικού δυστυχήματος, μια κόρη που λανθάνει δύο χρόνια εκτός ληξιαρχείου, ένα κορίτσι που διασχίζει όλο ρέμβη την κυνικότητα της ζωής, ένα βρέφος που χάνεται σε σεισμό κι ένα άλλο από τον τάφο του.

Είκοσι μία ιστορίες, γραμμένες άλλοτε με πλάγιο και άλλοτε με ευθύ τρόπο, άλλοτε σε λίγες αράδες κι άλλοτε σε λίγες σελίδες, αναπτύσσονται με τη μορφή χρονολογίου και βιογραφικού, και χωρίς να ανήκουν στο αστυνομικό δελτίο είναι οι ιστορίες καθημερινών ανθρώπων στη ρήξη τους με την κανονικότητα που τις συγκροτεί. Γιατί οι ιστορίες γράφονται ακριβώς στα σημεία αυτών των ρήξεων. Αυτά συνιστούν τα γεγονότα, από τις μικρο-ιστορίες μέχρι τη μεγάλη Ιστορία, αυτά είναι τα συμβάντα που κινητοποιούν και παρασύρουν την αδρανή ύλη της ζωής.

Διηγήματα, Πόλις, 2020, 112 σελ.