Αθηνά Κακούρη

Αλφαβητάρι Νεοελληνικής Ιστορίας – Αθηνά Κακούρη

Επανάσταση – Καποδίστριας – Όθων
1821-1862


Ἐπικεντρωμένη στά οὐσιώδη καί σημαντικά, αὐτή ἡ νέα ἀφήγηση τῶν τριῶν πρώτων φάσεων τοῦ νεώτερου ἑλληνικοῦ κράτους φιλοδοξεῖ νά δώσει στόν μέσο Ἕλληνα ἕνα ἀνάγνωσμα πού θά ἀποτυπώσει στήν μνήμη του εὔκολα καί δυνατά τίς ἁδρές γραμμές τῆς καθεμιᾶς ἀπ’ αὐτές τίς περιοδους.
Ταυτοχρόνως ἐξετάζει ἀπό νέες ὀπτικές γωνίες τά θέματα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης: Τί κερδήθηκε καί τί δέν κατορθώθηκε μέ τήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821; Ἀπο τίς τρεῖς δυνάμεις πού ἔκαναν ἐφικτή τήν ἐπιτυχία της, τήν Ἐκκλησία, τούς στρατιωτικούς καί τούς πολιτικούς/προύχοντες, ποιές ἔχασαν ἔδαφος ἐπί Ὄθωνος;
Γιατί; Καί μέ τί συνέπειες; Τό ὅραμα τοῦ Βαυαροῦ βασιλιᾶ Λουδοβίκου Α´ ποιό ἦταν; Ὑλοποιήθηκε; Τό ἐνστερνίσθηκε ὁ Ἕλληνας; Ὁ καθολικισμός τοῦ Ὄθωνος καί ἡ ἀτεκνία τοῦ βασιλικοῦ ζεύγους κατά πόσον συνέβαλαν στήν ἀστάθεια τοῦ πολιτεύματος; Χρηματοδότηση — τά ἐξωτερικά δάνεια καί ἡ χρησιμοποίησή τους ὡς ἐργαλεῖα πιέσεων. Γραφειοκρατία – οἱ ἀπαρχές καί οἱ στρεβλώσεις της.

Συνοπτικό καί εὔληπτο, τό Ἀλφαβητάρι φιλοδοξεῖ ἐπίσης νά ἀποτελέσει βοήθημα πρός τούς φιλολόγους καθηγητές στήν ἀπαιτητική καί σύνθετη διδασκαλία τῆς Ἱστορίας.

Ιστορία, Καπόν, 2021, 292 σελ.

1821: The Founding of Modern Greece – Athina Cacouri

The distinguished historian Michael Llewellyn-Smith, author of the classic Ionian Vision as well as a number of other important studies about modern Greece, writes about this book:

The story of how the Greeks founded their independent state, through a mixture of bravery, persistence, skulduggery and guile, is an inspiring one, and there is no better time to tell it than the 200th anniversary of the outbreak of the Greek war of independence in 1821.

Athina Cacouri’s new book, “1821: The Founding of Modern Greece”, tells the whole complicated story, from the outbreak of war in March 1821 to the emergence of a nominally independent state, in an English language narrative adapted from her Greek original in terms suitable for a young readership.

The main focus of her book, rightly, is the leading Greek personalities, ranging from the doughty warrior Theodore Kolokotronis, whose vivid words on the ‘torment’ of leading an army of Greeks she quotes, to the western-influenced Alexander Mavrocordatos (for whom Cacouri has little love), and above all the tragic figure of Ioannis Capodistrias, the ‘Governor’ or first President of Greece, who did all in his power, with meagre resources, to create a well governed modern state. He was assassinated in Nafplion on 27 September 1831. Capodistrias is the first hero of this book. The other is the Greek People, to whose developing national feeling the emergence of the Greek state is largely owed. In what will be a crowded market, the book holds its own by the vigour of its narrative and judgements, and Athina Cacouri’s knowledge and love of her native country and its people.
Michael Llewellyn-Smith

Mετάφραση: Geoffrey Cox

Ιστορία, Εκδόσεις Πατάκη, 2020, 272 σελ.

Ουλάνοι στην Λάρισα – Αθηνά Κακούρη

Ουλάνοι στην Λάρισα!
Ποτέ κανένας ουλάνος, δηλαδή Γερμανός λογχοφόρος ιππέας, δεν εμφανίστηκε, ούτε καν στον μακρινό ορίζοντα της Λάρισας! Η “είδηση” πλάστηκε και, μαζί με άλλες, χρησιμοποιήθηκε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ως πρόφαση για να αφαιρεθεί από την Ελλάδα η ανεξαρτησία της και να ανατραπεί το νόμιμο πολίτευμά της με μια μπλόφα το 1917.

Στο σύντομο αυτό βιβλίο μπορεί να παρακολουθήσει κανείς μέρα με την ημέρα τα γεγονότα εκείνης της φοβερής περιόδου. Το καθένα συνοδεύεται και από τις πηγές του, δίνοντας στον αναγνώστη την δυνατότητα να διαπιστώσει την αλήθεια. Επίσης ξεκαθαρίζονται ένα ένα τα θέματα -όπως του Ρούπελ και της Καβάλλας- που έχουν θολωθεί και ξαναθολωθεί για χάρη πολιτικών σκοπιμοτήτων.
Συνδυασμένα με τις ανομολόγητες βλέψεις, με τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων, καθώς και με το τερατώδες σύστημα της Αντάντ λογοκρισίας και κατασκευής ψευδών ειδήσεων που επέβαλε από το 1914 -φαινόμενα που μια σειρά από σπουδαίες μελέτες εξετάζουν πλέον παγκοσμίως-, τα γεγονότα στην Ελλάδα εμφανίζονται καθαρά και ζητούν την ερμηνεία τους.

Ιστορία, Καπόν, 2018, 408 σελ.

Ξιφίρ Φαλέρ – Αθηνά Κακούρη

Ενώ το μακελειό του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου αποδεκατίζει την Ευρώπη, στην ουδέτερη Αθήνα καταφθάνει από το Λονδίνο ο Νίκυ Πετρίδης, δήθεν τσιμπημένος με την τσαχπίνα εξαδέρφη του Κάτε Δελαμέλλα, στην πραγματικότητα όμως για να εξαγοράσει μυστικά τον Κυριάκο Κανιστράκη ιδιοκτήτη της εφημερίδος “Προχωρείτε!”. Αλλά η τύχη επεμβαίνει καταλυτικά: ο δαιμόνιος λουστράκος Όμηρος, σε εκ του συστάδην μάχη, ξεκολλάει την επωμίδα του ναυτικού ακολούθου της Γαλλικής Πρεσβείας ντε Τρεφέιγ, η δυσεντερία χτυπά αναπόφευκτα, λουκουμάδες προσφέρονται στο μεγαλοπρεπές ξενοδοχείον “Ακταίον”, ένα μυστικό κρύβεται στην οικία Ζάχου ενώ κάποιο άλλο διαχειρίζονται η σοφή μοδίστρα Ιφιγένεια με τον τετραπέρατο μνηστήρα της Θανάση, ο ανύπαρκτος Ψηλός Ξανθός με το Μουστάκι αναζητείται πυρετωδώς, τις νύχτες μέσα στις σκιές παραμονεύει ο τριζάτος ταμπάκος, ενώ η Κάτε δραπετεύει απ’ τη φυλακή της χάρη στο καπέλο της. Μια ιστορία ξεκαρδιστική αλλά όχι αστεία, η κωμική πλευρά μιας τραγικής στιγμής της Ιστορίας μας.

Μυθιστόρημα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2018, 480 σελ.

Πριμαρόλια – Αθηνά Κακούρη

Πριμαρόλι λεγόταν το πλοίο που φόρτωνε τον πρώτο καρπό της σταφιδικής σαιζόν για κάποιον από τους έξι – επτά λιμένες προορισμού. Tο πριμαρόλι του Λίβερπουλ, το πριμαρόλι του Λονδίνου… Tα φορτία αυτά έπιαναν τις καλύτερες τιμές επειδή, φθάνοντας, έβρισκαν την αγορά διψασμένη. O συναγωνισμός γινόταν στα πλαίσια που επέβαλλε ο σεβασμός για την ποιότητα του προϊόντος. Στην Πάτρα των σταφιδεμπόρων του 1890 εκτυλίσσεται το χειμαρρώδες μυθιστόρημα της Kακούρη, με φόντο τα τοπία, τα κτίρια και τις οικογένειες που χορεύουν και χρεωκοπούν, ενόσω η κρίση της σταφίδας έχει αρχίσει.

Ο χαρταετός – Αθηνά Κακούρη

Στην Αθήνα του 1871, όπου μόλις έχουν αρχίσει οι δίκες για τη σφαγή στο Δήλεσι, γιορτάζονται τα πενήντα χρόνια από την Επανάσταση και η πατριωτική έξαρση κορυφώνεται με την άφιξη του σκηνώματος του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’. Αλλά οι φιλοδοξίες, ο κομματισμός, η αχόρταγη δίψα της εξουσίας και του πλουτισμού στήνουν το σκηνικό για μια ιστορία διαπλοκής που, μέσα σ’ έναν ανεμοστρόβιλο μετοχών, θα υψώσει στον ουρανό τον πελώριο, φανταχτερά ασημένιο Χαρταετό του Λαυρίου.
Μια εικόνα της Αθήνας, όταν το Άστυ είναι ιοστεφές, ο Ιλισός είναι ακόμη ποταμάκι, τα Πατήσια εξοχή, η πρασινάδα πνίγει τους Αμπελοκήπους, και ο Βράχος, ορατός από παντού, δεσπόζει. Στο κεντρικό καφενείο «Η Ωραία Ελλάς» πολιτικοί, δημοσιογράφοι, ποιητές, οι ισχυροί της εποχής και οι παράγοντες κάθε λογής συζητούν καθημερινά με πάθος την επικαιρότητα. Στους Αέρηδες κουρνιάζουν τη νύχτα τα δεκάδες αδέσποτα αγόρια που ολομερίς πουλούν εφημερίδες ή γυαλίζουν παπούτσια. Το εμπόριο της γης οργιάζει· οι αναμνήσεις της Εξώσεως επηρεάζουν τη σκέψη· η σκόνη και η λάσπη ταλαιπωρούν τους Αθηναίους· εικόνες ανεπανάληπτης ομορφιάς τούς περιβάλλουν.
Σ’ αυτή την πόλη κινούνται τα πρόσωπα του μυθιστορήματος ζώντας, υποφέροντας ή εκμεταλλευόμενα μια γενικευμένη κρίση που δεν περιορίζεται στα Λαυρεωτικά.

Θέκλη – Αθηνά Κακούρη

Το μυθιστόρημα αυτό μας μεταφέρει σε μια στιγμή μεγάλης προσπάθειας, αγαλλίασης και πένθους, στα χρόνια του 1912 και του 1913. Οι βαλκανικοί πόλεμοι έρχονται αιφνιδιαστικά να απαιτήσουν φοβερές θυσίες απ’ όλους. Είναι οι ώρες που ο κοινωνικός ιστός διαλύεται ξεσκεπάζοντας ανελέητα κάθε αδυναμία. Οι ώρες των ανέμων που σμπαραλιάζουν τις άθλιες -και τόσο ανθρώπινες- απόπειρες των ατόμων να σχηματίσουν γύρω τους νησίδα ασφαλείας, ενόσω πάλι άλλοι μαγεύονται από ψυχικές αρετές κι από ικανότητες που ανακαλύπτουν ξαφνικά στον εαυτό τους. Όταν οι ισχυροί σπαράζουν από αγιάτρευτους καημούς. Κι όταν, μέσα στη γενική αναταραχή, ο έρωτας δείχνει τη δύναμή του, καταστροφέας, θριαμβευτής και ζωοδότης.
Παρασυρμένη στη δίνη της γενικής αναταραχής, μια νεαρή γυναίκα περνά από την ευτυχία της απροβλημάτιστης αφέλειας στην οδυνηρή ευδαιμονία της αυτογνωσίας…

Κυνηγός φαντασμάτων – Αθηνά Κακούρη

Αστυνομικό μυθιστόρημα
Λευκές οπτασίες περιφέρονται αεροπατώντας στον κήπο του ζάπλουτου γερο-Καραπάνου στην Κέρκυρα, τα κοσμήματα της κομψής γυναίκας του εξαφανίζονται, αντικείμενα βαριά μετακινούνται χωρίς να τ’ αγγίξει χέρι ανθρώπου, πετροβολούν μέσα στη νύχτα τα παράθυρα της ξερακιανής συμπεθέρας του που λατρεύει τη γάτα της και δυναστεύει τον μικρό εγγονό του, ο παράσιτος κύριος Νένης περιφέρει παντού την αυθάδειά του, ουρλιαχτά ακούγονται αιφνιδίως, ψόφια βατράχια ανακαλύπτονται στα κρεβάτια, φώτα αναβοσβήνουν μέσα στη νύχτα…
Τα φαντάσματα έχουν στήσει χορό και καλείται από την Αγγλία ειδικός “Κυνηγός Φαντασμάτων”. Θα λύσει αυτός τα μυστήρια ή θα γίνει η καταστροφή του νεαρού μηχανικού, που μπλέχτηκε σε φόνους και απαγωγές μόνο και μόνο επειδή ερωτεύθηκε τη χαριτωμένη και διασκεδαστική Ανέττα;
Νέα έκδοση ενός μυθιστορήματος που εκτιμήθηκε ιδιαίτερα στην πρώτη του έκδοση, το 1974, και που εξακολουθεί να γοητεύει.

Ξιφίρ Φαλέρ – Αθηνά Κακούρη

Ποτέ δεν φανταζόταν η χαριτωμένη Κάτε, όταν κατέβαινε στον Πειραιά να παραλάβει από το πλοίο τον εξάδελφό της -και πιθανώς μνηστήρα της-, τον Νίκυ, ότι τα ξανθά του μαλλιά και το μουστάκι του θα είχαν τέτοιου είδους επιπτώσεις στην ανέμελη ζωή της. Ούτε όμως και ο Κυριάκος Κανιστράκης, ιδιοκτήτης και διευθυντής της μεγάλης εφημερίδας “Προχωρείτε!” ήταν δυνατόν να διανοηθεί ότι η επωφελέστατη μνηστεία του με την πολύφερνη Τζίτζη Ζερμπίνη απειλείτο από το γεγονός ότι στάθηκε λίγα λεπτά παραπάνω στο παράθυρό του, χαζεύοντας την κίνηση στη Σταδίου. Όλα όμως ήταν να τα περιμένει κανείς σε μια μικρή χώρα που πάσχιζε να κρατηθεί ουδέτερη στα 1916, ενώ γύρω της μαινόταν ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, οι κατάσκοποι ενεργούσαν πλέον στα φανερά και οι εφημερίδες είχαν όλες εξαγοραστεί.
Μια παλαιά ιστορία με επίκαιρους απόηχους.

Πασαδόροι και βαστάζοι – Αθηνά Κακούρη

Σε μια πόλη όπου το ρεύμα έχει κοπεί λόγω της πολυήμερης απεργίας της Εταιρείας Ηλεκτρισμού, μια παρέα ετερόκλητων ανθρώπων ξαναζεί το κλίμα της παλαιάς γειτονιάς. Χωρίς σύγχρονες πολυτέλειες, χωρίς τηλεόραση, ηλεκτρονικούς υπολογιστές ή ασανσέρ, επιστρέφουν σε μια ατμόσφαιρα ρομαντική αλλά απρόβλεπτη, όπου συμβαίνουν διάφορα περίεργα και μυστηριώδη, κατανοητά ή ακατανόητα. Ενα δαχτυλίδι εξαφανίζεται, μια παντρεμένη φλερτάρει με έναν άγνωστο, μια γυναίκα επιτίθεται με το αυτοκίνητο της σε έναν ανυποψίαστο γιατρό, ένας άντρας βγαίνει εκτός εαυτού, ένα ζευγάρι παπουτσιών διαταράσσει την καθημερινότητα ενός ζευγαριού ανθρώπων, μια γυναίκα διχοτομείται, ένας ερασιτέχνης αστροφυσικός γίνεται θύμα ενός “κόκκινου γίγαντα”, και άλλα πολλά παράξενα, τραγικά και κωμικά από το παρελθόν ή από το μέλλον, που συναρπάζουν τα μέλη της παρέας και τα καθηλώνουν υπό τό φως των κεριών. Οταν όμως κάποια στιγμή η απεργία τελειώνει, η ζωή τους θα έχει αλλάξει για πάντα, και όταν η τάξη αποκατασταθεί, τίποτα δεν θα είναι όπως πριν…

1821 Η αρχή που δεν ολοκληρώθηκε – Αθηνά Κακούρη

Μια νέα αφήγηση της Επανάστασης, απλή, χυμώδης, ζωηρόχρωμη, καρφώνει στον νου του αναγνώστη τα κύρια σημεία του πολέμου, αναδεικνύει τη δράση των ευρωπαϊκών Δυνάμεων και, παρουσιάζοντας ανάγλυφες τις ροπές που διαιωνίστηκαν, δείχνει την ανάγκη να μάθουμε, ώστε να μπορέσουμε να αλλάξουμε.
Με τις αδρές γραμμές της αποτελεί βοήθημα για όποιον πλησιάζει πρώτη φορά την Ελληνική Επανάσταση. Με τις νέες οπτικές γωνίες που εισάγει προκαλεί τον γνώστη σε αντίλογο.
Ευκολοδιάβαστη αλλά όχι επιφανειακή, η μικρή αυτή Ιστορία, σαν καλό μυθιστόρημα, σε καλεί να ονειροπολήσεις, να οργιστείς, να θαυμάσεις, κυρίως όμως να σκεφτείς, να κρίνεις, να αμφισβητήσεις, να αντιπαραθέσεις, έτσι ώστε να πλησιάσεις το παρελθόν με την καυτή συνείδηση ότι ζει και δρα ακόμη σήμερα, οπότε, αν μεν το γνωρίζεις, μπορείς να το χαλιναγωγήσεις, ενώ αν το αγνοείς, το αφήνεις ανεξέλεγκτο να προσδιορίζει ένα μεγάλο μέρος της ζωής σου.

Μυκήνες 1954 – Αθηνά Κακούρη

Το καταμεσήμερο
Τo βιβλίο αυτό μιλά για τούς εξαιρετικούς και εμπνευσμένους άνδρες και γυναίκες που, μέσα στα τελευταία εκατόν σαράντα χρόνια, κατόρθωσαν να ανασύρουν από το βαθύ σκοτάδι της λησμονιάς την απώτατη ιστορία της Ελλάδος. Τα εργαλεία τους ήταν η λεπτομερέστατη ανασκαφή και η εξονυχιστική ανάλυση, με σπάνιες, καταλυτικές αναλαμπές από αποκαλυπτικά ευρήματα. Την ιστορία την αφηγείται η Αθηνά Κακούρη, που υπήρξε σύζυγος του Σπύρου Ιακωβίδη, ενός από τούς κύριους παίκτες αυτού του δράματος. Το 1954 αποτελεί τόσο τη μέση όσο και τη στροφή αυτής της αναζήτησης της πραγματικότητας, την οποία πιθανώς έκρυβαν οι μύθοι πού, επί 3.000 χρόνια, κάλυπταν με την αχλή τους τις Μυκήνες. Η συγγραφέας περιγράφει την καταπληκτική περιπέτεια της αποκρυπτογράφησης της Γραμμικής γραφής Β και το πως αυτή άλλαξε δια παντός τις απόψεις των ιστορικών περί της ελληνικής Ιστορίας. Οι φωτογραφίες, ευαίσθητες και συχνά ποιητικές, δείχνουν τον αρχαιολογικό χώρο και τη γύρω περιοχή όπως ήταν το 1954 και το 1955 πριν από τον τουρισμό.

Τα δύο βήτα – Αθηνά Κακούρη

Το βιβλίο αυτό είναι η προσπάθεια ενός σκεπτόμενου Έλληνα να καταλάβει τί συνέβη σε έναν λαό που από το 1910 ως το 1915, ορμητικός και ενθουσιώδης, πολέμησε σκληρότατα και δούλεψε ενωμένος κάτω από την συνδυασμένη ηγεσία των “δύο Βήτα” -του Βασιλιά Κωνσταντίνου στον στρατό και του Ελευθερίου Βενιζέλου στην πολιτική-, για να παρασυρθεί μετά σ’ έναν σκοτεινό στρόβιλο αλληλοκαταστροφής. Έκτοτε σ’ εκείνο το ξέσκισμα των Ελλήνων, το βαθύ και ματωμένο, δόθηκε μια απλοϊκή ερμηνεία, που το κουκούλωσε αλλά δεν το επούλωσε, και επομένως εξακολουθεί σήμερα να μας δηλητηριάζει και να μας παραλύει. Απλά και καθαρά, διαγράφονται εδώ οι προσωπικότητες που συγκρούστηκαν, οι συνθήκες που τους έφεραν αντιμέτωπους, καθώς και τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν, ιδίως δε το πότε και πώς δημιουργήθηκε εκείνο το μύθευμα, που συνέβαλε μεν πολύ αποτελεσματικά στο να γείρει η πλάστιγγα, είχε δε ως τραγική παράπλευρη συνέπεια τον αφανισμό του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Η εικόνα που αναδύεται προσκρούει στην πεπατημένη. Στοιχειοθετείται όμως στέρεα καθώς τα γεγονότα των μοιραίων εκείνων ετών -1913 με 1915- δίνονται ένα ένα, οι πηγές παρατίθενται, και έτσι ο κάθε αναγνώστης μπορεί να διασταυρώσει, να βεβαιωθεί για την αλήθεια και να κρίνει την άποψη.