Ο πατέρας της, ο αιδεσιμότατος Τζορτζ Ώστιν, ήταν πολυμαθής και καλλιεργημένος, και η Τζέιν μορφώθηκε κυρίως στο σπίτι. Διάβαζε ασταμάτητα από παιδί, ιδιαίτερα τα έργα του Φίλντινγκ, του Στερν, του Ρίτσαρντσον και του Σκοτ. Άρχισε να γράφει από πολύ μικρή ηλικία. ‘Εγραψε το “Αγάπη και φιλία” όταν ήταν μόλις δεκατεσσάρων ετών. Ακολούθησε η “Ιστορία της Αγγλίας” στα δεκάξι και το “Μια συλλογή επιστολών” στα δεκαεπτά. Μετά τον θάνατο του πατέρα της, το 1805, αυτή και η μητέρα της μετακόμισαν στο Σαουθάμπτον, για να εγκατασταθούν τελικά στο Τσότον του Χαμσάιρ το 1809, όπου και έγραψε τα μεγαλύτερα μυθιστορήματά της. Αν και η ίδια έζησε μια πολύ ήσυχη ζωή -δεν παντρεύτηκε ποτέ και σπάνια έβγαινε από το σπίτι- τα έργα της δείχνουν την εκπληκτική της παρατηρητικότητα. Μόνο τέσσερα μυθιστορήματα εκδόθηκαν όσο ζούσε “Λογική και ευαισθησία” (1811), “Περηφάνια και προκατάληψη” (1813), “Μάνσφιλντ Παρκ” (1814) και “Έμμα” (1816) -και όλα εκδόθηκαν ανώνυμα. Σε μια σπάνια έξοδό της από το σπίτι αρρώστησε και πέθανε στις 18 Ιουλίου του 1817 σε ηλικία 41 ετών στο Winchester, Χάμσαϊρ από τη νόσο του Άντισον, μια πολύ επώδυνη ασθένεια. Το σπίτι της στο Τσώτον είναι σήμερα μουσείο.
Δύο ακόμη μυθιστορήματα, το “Πειθώ” και το “Νορθάνγκερ Άμπει” εκδόθηκαν μετά το θάνατό της, το 1818. Το “Σάντιτον”, το μυθιστόρημα που έγραφε όταν πέθανε, εκδόθηκε το 1925.
Λογική και ευαισθησία
Η ‘Ελινορ και η Μαριάν Ντάσγουντ είναι στην ηλικία που τα κορίτσια ερωτεύονται και, αν σταθούν τυχερά, παντρεύονται. Τα πράγματα, όμως, δεν είναι εύκολα για τις δυο αδελφές. Έχουν τα νιάτα, τη δροσιά και την καλή αγωγή τους, αλλά τους λείπουν η προίκα και η κοινωνική θέση που κάνουν μια νύφη περιζήτητη.
Η ‘Ελινορ, η φωνή της λογικής, το γνωρίζει καλά. Κι όταν ερωτεύεται τον Έντουαρντ Φέραρς φροντίζει να είναι πολύ προσεκτική στα όνειρα που κάνει και στον τρόπο που εκδηλώνεται. Ίσως περισσότερο προσεκτική απ’ όσο θα ‘πρεπε… Αντίθετα, η ρομαντική, ευαίσθητη Μαριάν δίνεται με όλη της την ψυχή όταν ο έρωτας χτυπήσει την πόρτα της. Κι αψηφώντας όλους τους κανόνες, χαρίζει την καρδιά της στον γοητευτικό αλλά άστατο Τζον Γουίλομπι…
Και οι δύο θα περάσουν από το γλυκό σκίρτημα του φλερτ στο βαθύ πόνο της προδοσίας, από τον ενθουσιασμό στη ματαίωση και πάλι στην ελπίδα, πριν η ζωή τους χαρίσει την αγάπη που τους αξίζει.
Μια αθάνατη ιστορία για τους πολλούς, διαφορετικούς δρόμους της καρδιάς. Και για το μυστικό της ευτυχίας -τη λεπτή εκείνη ισορροπία ανάμεσα στη συγκράτηση και το πάθος, τον έρωτα και τη στοργή, τη λογική και την ευαισθησία…
Το πρώτο σημαντικό μυθιστόρημα της αγγλικής λογοτεχνίας του 19ου αιώνα είναι πέρα από μια ιστορία ενηλικίωσης και μια απολαυστική “κωμωδία παρεξηγήσεων”. Με υπόγεια ειρωνεία και ανεπαίσθητο σαρκασμό, η συγγραφέας αποκαλύπτει την υποκρισία που διέπει την αριστοκρατία και τα ήθη της Αγγλίας εκείνης της εποχής, περιγράφοντας τον αγώνα των δύο τόσο διαφορετικών αδελφών να ζήσουν με αξιοπρέπεια χωρίς να απαρνηθούν την ανθρωπιά και τα αισθήματά τους.
Περηφάνια και προκατάληψη
Το Λόνγκμπορν του Χέρτφορντσαϊρ αναστατώνεται, όταν ο πλούσιος εργένης Τσαρλς Μπίνγκλι εγκαθίσταται στην περιοχή. Κάθε μητέρα με ανύπαντρες κόρες σπεύδει να κάνει τη γνωριμία του. Μ’ όλες τις υποψήφιες, ο περιζήτητος γαμπρός δείχνει να γοητεύεται από την Τζέιν Mπένετ. Αλλά ο φίλος του, ο κύριος Ντάρσι, ανοίγει από την πρώτη στιγμή πόλεμο με την αδελφή της Τζέιν, την Ελίζαμπεθ. Εκείνος είναι σνομπ και αλαζόνας. Εκείνη πεισματάρα και εύθικτη. Βρίσκουν ο ένας τον άλλον αφόρητο. Τόσο πολύ, που οδηγούνται με μαθηματική ακρίβεια στο να ερωτευτoύν…
Ο αιώνιος έρωτας τρυπώνει με όλη του τη χάρη, την έξαψη, τα πείσματα, τις ελπίδες και τις διαψεύσεις στα σαλόνια της συντηρητικής αγγλικής επαρχίας του 1800. Μια κλασική ιστορία αγάπης, από τις ωραιότερες που γράφτηκαν ποτέ, δοσμένη με την ασύγκριτη φινέτσα της Τζέιν Όστιν. Ένα αξεπέραστο μυθιστόρημα, που μεταφέρθηκε ξανά και ξανά στον κινηματογράφο και την τηλεόραση και διατηρεί στο ακέραιο τη φρεσκάδα και τη γοητεία του.
Μάνσφηλντ Παρκ
Η Τζέην Ώστεν είναι μια από τις μεγαλύτερες μορφές της αγγλικής λογοτεχνίας. Μαζί με συγγραφείς όπως ο Σκοτ, ο Ντίκενς και η Σάρλοτ Μπροντέ ανήκει στους πρωτεργάτες του νεότερου αγγλικού μυθιστορήματος. Η λεπτή και συνάμα καυστική ειρωνεία της, οι απολαυστικοί και ρεαλιστικοί διάλογοι, η εξαιρετικά διεισδυτική ματιά της στα ζητήματα των ανθρώπινων σχέσεων και η θαυμαστή ικανότητά της να σκιαγραφεί χαρακτήρες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά του έργου της, ενός έργου που ποτέ δεν έπαψε να συγκινεί και να γοητεύει.
“Το μυθιστόρημα αυτό, ένα από τα πρώτα έργα της ώριμης Ώστεν, προαναγγέλλει με εκπληκτική διορατικότητα, και όσο κανένα άλλο βιβλίο της, τις μεταγενέστερες εξελίξεις στο μυθιστόρημα και την κουλτούρα του 19ου αιώνα. Χρησιμοποιώντας μόνο λίγες οικογένειες και μία γειτονιά, ανατέμνει αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε, με τα λόγια της Φάνης, “γνώμονα και νόμο της ζωής τους”, υπερβαίνοντας έτσι κατά πολύ τα όρια της γειτονιάς -φθάνοντας στις Δυτικές Ινδίες, το δουλεμπόριο, τους ναπολεόντειους πολέμους. Δεν συνιστά απλώς μελέτη μιας οικογένειας αλλά μελέτη του θεσμού της οικογένειας, μελέτη των κανόνων και των σχέσεων που καθιστούν την οικογένεια διαχρονική οντότητα. Το “Μάνσφηλντ Παρκ”, όπως και το σύγχρονό του γοτθικό μυθιστόρημα, με το οποίο ελάχιστα μοιάζει, γοητεύεται από τη φύση και το κύρος της οικογένειας, από τις περίεργες στρεβλώσεις και τη θεσμοθετημένη τυραννία που επιβάλλει στα μέλη της, και ιδιαίτερα στις γυναίκες.”
Isobel Armstrong
Έμμα
Όμορφη, έξυπνη και πλούσια η Έμμα Γούντχαουζ είναι απόλυτα ευχαριστημένη από τον εαυτό της και τη ζωή της. Δεν βλέπει κανένα λόγο να ερωτευτεί και να παντρευτεί -ωστόσο τρελαίνεται να κάνει προξενιά για τους άλλους. Παρά τις συμβουλές του καλού της φίλου, του κυρίου Νάιτλι, δεν εννοεί να σταματήσει Και τώρα έχει βάλει σκοπό να βρει το ιδανικό ταίρι για τη φίλη της τη Χάριετ.
Τα πράγματα, όμως, δεν πηγαίνουν όπως τα σχεδιάζει. Έτσι αρχίζει ένα ατέλειωτο γαϊτανάκι ερώτων, παρεξηγήσεων και αναπάντεχων εξελίξεων. Και καθώς η Έμμα προσπαθεί ακόμη να κανονίσει την ευτυχία των άλλων, της διαφεύγει το πιο σημαντικό απ’ όλα: κάπου δίπλα της υπάρχει μια αγάπη για την ίδια -αρκεί ν’ ανοίξει εγκαίρως τα μάπα της και να τη δει…
Μια ακαταμάχητη, γεμάτη ζωντάνια ηρωίδα σε μια λεπτή κωμωδία για τον έρωτα και το γάμο -ίσως το πιο σπινθηροβόλο απ’ όλα τα έργα της αξεπέραστης Τζέιν Όστιν.
Το Αββαείο του Νορθάνγκερ
Η δεκαπεντάχρονη Κάθριν Μόρλαντ, μια κοπέλα γλυκιά, καλόπιστη και φανατική αναγνώστρια μυθιστορημάτων, κάνει την πρώτη της έξοδο στον κόσμο και ζει μια σειρά από φανταστικούς και πραγματικούς κινδύνους, πρώτα στο κοσμικό και ανάλαφρο Μπαθ και ύστερα στο βαρύ και επιβλητικό αββαείο του Νορθάνγκερ. Χάρη στον άδολο χαρακτήρα της, τις ηθικές αρχές της και την καλή της τύχη, θα βγει από τις περιπέτειές της αλώβητη, έχοντας μάθει να ξεχωρίζει την πραγματική ζωή από τα μυθιστορήματα και τη φιλία από την αρπακτικότητα.
Το “Αββαείο του Νορθάνγκερ”, πρώτο μεγάλο μυθιστόρημα της Τζέην Ώστεν, είναι το πιο δροσερό και χιουμοριστικό βιβλίο της. Ξεκινά σαν παρωδία του “γοτθικού” μυθιστορήματος, με μια ηρωίδα που είναι ο αντίποδας των αιθέριων και τραγικών ηρωίδων, για να εξελιχθεί σε ένα αυτοδύναμο και απολαυστικό ρεαλιστικό μυθιστόρημα, από εκείνα που άνοιξαν το δρόμο στη “μοντέρνα” πεζογραφία.
Πειθώ
Η Ανν Έλιοτ έκανε κάποτε ένα λάθος. Άφησε την αγάπη να φύγει απ τη ζωή της. Άφησε τον σνομπ πατέρα της και την υπόλοιπη οικογένειά της να την πείσουν ότι ο άντρας που ερωτεύτηκε δεν ήταν αντάξιός της -δεν είχε ούτε τα πλούτη ούτε την κοινωνική θέση που της ταίριαζαν. Κι έτσι, διέλυσε τον αρραβώνα της μαζί του…
Οχτώ χρόνια μετά, είναι ακόμα μόνη. Και τότε, ο Φρέντερικ Γουέντγουορθ εμφανίζεται ξανά στα μέρη τους. Δεν είναι πια ένας φτωχός, φιλόδοξος νεαρός, αλλά καπετάνιος του βρετανικού ναυτικού με μια σεβαστή περιουσία.
Η Ανν τον αγαπάει ακόμη, αλλά η περηφάνια της δεν την αφήνει να το ομολογήσει. Εκείνος, πληγωμένος, την κρατάει σε απόσταση. Αλλά η κοινωνική ζωή, θέλοντας και μη, τους φέρνει κοντά. Κι όταν εμφανίζονται στο προσκήνιο και για τους δύο κάποιοι άλλοι… διεκδικητές, τα πράγματα σοβαρεύουν…
Η “Πειθώ”, το τελευταίο μυθιστόρημα που έγραψε η Τζέιν Όστιν, έχει τη χάρη, τη λεπτή ειρωνεία και το πνεύμα των άλλων έργων της, αλλά θεωρείται επίσης το συγκινητικότερο απ’ όλα. Γιατί είναι μια ιστορία για την πιο βαθιά ευχή μας -κι αυτή που εκπληρώνεται πιο σπάνια απ’ όλες: τη δεύτερη ευκαιρία…
Κάθριν ή το κιόσκι
“Ε, λοιπόν δεν καταλαβαίνω τι το κακό βρίσκετε στο να ξεκινήσει μια κοπέλα μαζί με μια γλυκιά συντροφιά από δύο τρία ακόμα κορίτσια, για ένα υπέροχο ταξίδι με προορισμό τη Βεγγάλη ή τα Μπαρμπέιντος ή δεν ξέρω κι εγώ που, και να παντρευτεί, με το που θα φτάσει, με έναν γοητευτικό και πλούσιο άνδρα. Δεν βλέπω καμία απολύτως δυστυχία σ’ αυτό.”
Η συμπάθεια της Τζέιν Όστιν προς τις μη συμβατικές ηρωίδες της είναι εμφανής. Κάτι τέτοιο μπορεί να πιστοποιήσει η κριτική της στάση απέναντι στον καθαρό ρομαντισμό που εξυμνούσε ο 18ος αιώνας, καλλιεργώντας πάθη, προκαταλήψεις, επιφανειακά πρότυπα και ανισότητες.
Σάντιτον
Διακόσια χρόνια μετά τον θάνατο της Τζέιν Ώστιν κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κοβάλτιο -για πρώτη φορά στα ελληνικά- το “Σάντιτον”, το τελευταίο μυθιστόρημα της Αγγλίδας συγγραφέως.
Στις 18 Μαρτίου 1817, η Τζέιν Ώστιν γράφει τις τελευταίες αράδες ενός μυθιστορήματος εν προόδω. Το χειρόγραφο φέρει τον τίτλο “Τα αδέλφια”. Η αποδυναμωμένη υγεία της Ώστιν και ο θάνατός της, στις 18 Ιουνίου του ίδιου έτους, κληροδοτούν στην παγκόσμια λογοτεχνία δώδεκα κεφάλαια από το μυθιστόρημα, το οποίο θα εκδοθεί τελικά το 1925, με τον τίτλο “Σάντιτον”. Έκτοτε, το τελευταίο μυθιστόρημα της Ώστιν, ανολοκλήρωτο πλην όμως φανερά το πιο ώριμο έργο της, βρίσκει περισσότερους από 80 “συνεχιστές”.
Κανείς δεν γνωρίζει αν η Σάρλοτ Χέιγουντ και ο Σίντνεϊ Πάρκερ (“Σάντιτον”) θα κατάφερναν να “κλέψουν τη δόξα” από την Ελίζαμπεθ Μπένετ και τον κ. Ντάρσι, το ζευγάρι των πρωταγωνιστών στο “Περηφάνια και προκατάληψη”. Βέβαιο, όμως, είναι πως στις σελίδες αυτού του μυθιστορήματος η Ώστιν ασκεί ενδελεχή κριτική στην ηθική φιλοσοφία του φύλου, αντικρίζοντας από τα παράθυρά της έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία.
Το “Σάντιτον” αποτελεί την οριστική λογοτεχνική πνοή της Ώστιν και ένα ακατέργαστο διαμάντι για κάθε αναγνώστη.
Μυθιστορήματα
Κάθριν – Catharine or The Bower (1787–1793)
Λογική και ευαισθησία – Sense and Sensibility (1811)
Περηφάνια και προκατάληψη – Pride and Prejudice (1813)
Μάνσφιλντ Παρκ – Mansfield Park (1814)
Έμμα – Emma (1815)
Το Αββαείο του Νορθάνγκερ – Northanger Abbey (1818)
Πειθώ – Persuasion (1818)
Lady Susan (1871)
Σάντιτον – Sanditon (1925)
Πηγές: BIBLIONET, Wikipedia, Bell/Χαρλένικ Ελλάς, Εκδόσεις Παπαδόπουλος, Πατάκης, Ζαχαρόπουλος Σ. Ι., Μίνωας, DeAgostini Hellas, Καστανιώτης, Σμίλη, Modern Times, Κάκτος, Σαββάλας, Μαΐστρος, Κοβάλτιο
