Παναγιώτης Καρώνης

Η ιεροτελεστία της Άνοιξης/The rite of Spring – Παναγιώτης Καρώνης

Χορός και πομπή του Άη Γιώργη στη Νεστάνη Αρκαδίας
Dance and procession of Saint George in Nestani of Arcadia
Το έθιμο του Άη-Γιώργη (του Αγιώρη για τους Νεστανιώτες) έχει πανάρχαιες καταβολές και συμβολισμούς εφόσον η λατρεία και ο εορτασμός του Αγίου αποτελεί κατά τους μελετητές, συνέχεια της λατρείας προχριστιανικών θεοτήτων της περιοχής. Το όλο τελετουργικό, με την πομπή και το χορό, κλείνει μέσα του όλη τη νεοελληνική λαϊκή λατρεία. Στο 2ο μ.Χ. αιώνα, ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει μεγάλη ανοιξιάτικη γιορτή κοντά στη Νεστάνη, χωρίς δυστυχώς να προβαίνει σε καμιά περιγραφή της. Ο στολισμός της γκλίτσας με αγριοσέλινα και δάφνες δε μπορεί παρά να ανασύρει την εικόνα των δάφνινων στεφανιών των νικητών στους Ολυμπιακούς Αγώνες, αλλά και το στεφάνωμα με αγριοσέλινο στα Νέμεα, τους αγώνες που διεξάγονταν στη Νεμέα προς τιμήν του Δία, αν και σελινοστολισμοί μαρτυρούνται και σε αρχαίες διονυσιακές γιορτές. Η παρακολούθηση τούτης της πανάρχαιης γιορτής, που τα ίχνη της χάνονται στα βάθη των μακρινών αιώνων, φέρνει στο νου σκηνές και δρώμενα μιας άλλης Ελλάδας, είναι ο απόηχος της ίδιας της ανάγκης για ζωή, της ίδιας της ορμής της νιότης. Μέσα από φωτογραφίες του βιβλίου, ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να ξεναγηθεί στο μοναδικό αυτό έθιμο αλλά και να κάνει ένα ταξίδι στο χρόνο και στον τόπο διεξαγωγής του πανάρχαιου αυτού δρώμενου.

Παναγιώτης Καρώνης, Κατερίνα Κακούρη, Μαρία Μιχαήλ-Δέδε – Λαογραφία-Ήθη και έθιμα, Το Δόντι, 2011, 154 σελ.

Τραγούδια της Νεστάνης – Παναγιώτης Καρώνης

Η Νεστάνη Αρκαδίας έχει μια μακραίωνη ιστορία, τα ίχνη της οποίας χάνονται στα βάθη των αιώνων. Σήμερα η Νεστάνη προσπαθεί να διατηρήσει την παράδοση και τα έθιμά της. Το τραγούδι με τον Λόγο του, ήταν και θα παραμείνει ο κρίκος που συνδέει το παρελθόν με το παρόν, αφού οι Νεστανιώτες και οι Νεστανιώτισσες ποτέ δεν έπαψαν να τραγουδούν και να χορεύουν τα τραγούδια τους.
Η καταγραφή και συλλογή του λαογραφικού υλικού άρχισε κάπου στις αρχές της δεκαετίας του ’80 και στηρίζεται στην εμπειρική καταγραφή και κατάταξη των τραγουδιών με στόχο να βοηθήσει κάθε μελλοντικό επιστήμονα στην εργασία του, κάθε λάτρη του δημοτικού τραγουδιού στην επαύξηση της συλλογής και της απόλαυσής του και κάθε Νεστανιώτη/-ισσα που συγκινείται με τον τόπο του/της και τα γνήσια παράγωγά του.

Λαογραφία, Το Δόντι, 2013, 260 σελ.

Ο μύθος του Δράκουλα στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο – Παναγιώτης Καρώνης

Ο “Δράκουλας”, ένα καθαρά λογοτεχνικό δημιούργημα του Δουβλινέζου συγγραφέα Μπραμ Στόουκερ, δεν θα αργήσει να εξελιχθεί σε έναν αστικό μύθο που με την βοήθεια του κινηματογράφου θα εξαπλωθεί σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Το βιβλίο εξετάζει τις λογοτεχνικές συνθήκες κάτω από την οποίες γεννήθηκε ο Δράκουλας, αλλά ανατρέχει και στην Αρχαία Ελλάδα, καθώς και στους θρύλους των Βαλκανίων, ανιχνεύοντας το μύθο των βρυκολάκων. Επιπλέον, αναζητά και σχολιάζει τις ταινίες σταθμούς με πρωταγωνιστή τον Δράκουλα και όχι μόνο αυτόν.
Παράλληλα παρουσιάζεται μια πλήρης φιλμογραφία με τις ταινίες στις οποίες ο αιμοδιψής κόμης των Καρπαθίων τριγυρίζει αναζητώντας τα θύματά του.

Λαογραφία, Το Δόντι, 2014, 100 σελ.

Πριάπεια και σατυρικά – Παναγιώτης Καρώνης

Δημοτικά γαμοτράγουδα
Μια μοναδική συλλογή με Δημοτικά Γαμοτράγουδα απ’ όλη την Ελλάδα. Στο βιβλίο ανατυπώνονται όλα τα “Πριάπεια” του Μιχαήλ Λελέκου, που κυκλοφόρησαν το 1869 ως δεύτερο μέρος της Δημοτικής Ανθολογίας του. Τα “Πριάπεια”, συλλογή μικρή σε έκταση, είναι η πρώτη τυπωμένη καταγραφή άσεμνων δημοτικών τραγουδιών που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα. Την παρούσα έκδοση συμπληρώνουν τραγούδια από τη συλλογή “Αποκριάτικα” της Δόμνας Σαμίου και άλλα Γαμοτράγουδα που σταχυολογήθηκαν από διάφορες συλλογές ή από προσωπικές καταγραφές του Π. Καρώνη.
Όπως αναφέρεται στην εισαγωγή του βιβλίου: “Τα Δημοτικά Γαμοτράγουδα ήταν και παραμένουν μια πτυχή του λαϊκού μας πολιτισμού, ένα ζωντανό κομμάτι του λαού μας. Τα ανίερα ιερά ή αποκριάτικα ή σκωπτικά ή αθυρόστομα ή άσεμνα ή όπως επιτρέψει η σιδερόφρακτη αστική ηθική να τα αποκαλέσουμε, δεν είναι τίποτε άλλο από την ανατρεπτική τρέλλα μιας οργιαστικής γιορτής, που τελείται σχεδόν ιερουργικά, σε κάποιες κρίσιμες, οριακές στιγμές του χρόνου”.

Λαογραφία, Το Δόντι, 2016, 156 σελ.

Κινηματογραφικά σχόλια – Παναγιώτης Καρώνης

Κείμενα για 127 ταινίες
Τα κείμενα του τόμου, γραμμένα από τον Παναγιώτη Καρώνη για 127 ταινίες από την παγκόσμια κινηματογραφική παραγωγή του τελευταίου μισού αιώνα, δεν είναι παρά σκέψεις που υφάνθηκαν πάνω στα νήματα της κάθε ταινίας. Σκέψεις σαν κι αυτές που κάποτε προκαλούσαν ατελείωτες συζητήσεις και κρατούσαν ξάγρυπνες τις σινεφίλ παρέες για νύχτες ολόκληρες.
Τούτα τα κείμενα σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθούν ως κριτικές, αλλά ως σχόλια -κινηματογραφικά και όχι μόνο- μια και φέρουν την υπογραφή ενός μη ειδικού, με την έννοια του μη φέροντος καμία περγαμηνή. Αυτό που απασχολεί τον συγγραφέα τους κάθε φορά είναι η θεματική της ταινίας και οι προεκτάσεις της, ιδιαίτερα μάλιστα όταν η θεματική αυτή άγγιζε προβλήματα σύγχρονα, μα και πολυσυζητημένα παλαιότερα. Ένα μέρος των κειμένων έχει δημοσιευτεί στο διαδίκτυο και ένα άλλο -μικρότερο- σε διάφορα έντυπα.

Κινηματογράφος-Ερμηνεία και Κριτική, Το Δόντι, 2017, 468 σελ.

Να ‘ναι η νύφη τρυγονάκι κι ο γαμπρός περιστεράκι – Παναγιώτης Καρώνης

Ο γάμος στη Νεστάνη Αρκαδίας μια φορά κι έναν καιρό
Πρόκειται για το τρίτο βιβλίο του Παναγώτη Καρώνη που αναφέρεται στη Νεστάνη Αρκαδίας και αποτελεί καρπό μιας συστηματικής ενασχόλησης τριάντα και πλέον χρόνων γύρω από τον γάμο όπως αυτός γινόταν “μια φορά κι έναν καιρό” στην Αρκαδική κώμη.
Εικόνες των Νεστανιωτών/τισσών ζωντανές, βγαλμένες μέσα από τα έθιμά τους, τις συνήθειες του τόπου τους, αλλά και μέσα από τις δοξασίες τους, τις προλήψεις τους και τα “πιστεύω” τους. Έτσι παρατίθεται λεπτομερειακά η περίοδος όπου η όλη διαδικασία διαρκεί· όλα όσα έχουμε δηλαδή συγκεντρώσει και καταγράψει για τα έθιμα, τις παραδόσεις, τις τελετές, τις προλήψεις, τα στάδια, και γενικά τα δρώμενα που προηγούνταν και ακολουθούσαν το γάμο στην Αρκαδική κώμη. Δρώμενα που στην πλειοψηφία τους αποτελούν τις φάσεις μιας παράστασης ανοιχτής στο κοινό.
Πέραν τούτου, στο βιβλίο παρουσιάζονται τα τραγούδια του γάμου που ακούγονταν στη Νεστάνη και σε μουσική καταγραφή χάρη στην εργασία του Λαμπρογιάννη Πεφάνη και του Στέφανου Φευγαλά. Το εισαγωγικό κείμενο υπογράφει η κοινωνική ανθρωπολόγος, λαογράφος και εθνολόγος Αικατερίνη Λύγκουρα.
Η έκδοση συνοδεύεται από CD με τα τραγούδια του γάμου στη Νεστάνη Αρκαδίας.

Λαογραφία, Δημοτικά τραγούδια, Το Δόντι, 2018, 254 σελ.

Λιανοτράγουδα – Παναγιώτης Καρώνης

Ερωτικά δημοτικά δίστιχα και γυρίσματα
Ο λαός τους έχει δώσει διάφορες ονομασίες. Tα συναντάμε ως στιχάκια, καταλόγια, πατινάδες, παρασκίδες, παραμικρά, κοντόσωμα, κοντοτράγουδα, τραγουδέλια, στιχοπλοκίες, στιχοπλόκια στην Ήπειρο, κοτσάκια στην Νάξο και βέβαια μαντινάδες στην Κρήτη. Στην Αρκαδία τα συναντάμε ως μανεδάκια. Για τα Λιανοτράγουδα ο λόγος, τα δίστιχα αναπόσπαστο κομμάτι του δημοτικού μας τραγουδιού που μπορούν άνετα να συγκαταλεχθούν στις κορυφαίες στιγμές της ποίησης και που αποτελούν το θέμα μιας ακόμα λαογραφικής συλλογής του Παναγιώτη Καρώνη.
Στο βιβλίο “Λιανοτράγουδα – Ερωτικά δημοτικά δίστιχα και γυρίσματα” ο Καρώνης συγκέντρωσε τα δίστιχα του έρωτα με στόχο ―πέρα από την παρουσίαση και τη μελέτη της ποίησης του Λαού μας― την ανάγνωση της ποίησης και κατ’ επέκταση τη γνώση και βέβαια την απόλαυσή της. Παράλληλα συνοδεύει τη συλλογή από εισαγωγικό σημείωμα, εκτενείς βιβλιογραφικές αναφορές και ζωγραφικά σχόλια.

«Τὸ δίστιχο εἶναι ἴσως τὸ μοναδικὸ κομμάτι –κομμάτι ἀναπόσπαστο τοῦ δημοτικοῦ μας τραγουδιοῦ- ποὺ ἀκόμα καὶ σήμερα ἐξακολουθεῖ νὰ γράφεται, νὰ δημιουργεῖται καὶ ν ̓ ἀνανεώνεται, ἀντιπροσωπεύοντας τὴν ἀνώνυμη ποίηση τοῦ Λαοῦ μας. Ἡ βραχυλογία τοῦ δίστιχου, τοῦ δίνει τὴν εὐκαιρία νὰ ἐκφραστεῖ· γι ̓ αὐτὸ καὶ εἶναι τὸ κύριο ποιητικὸ εἶδος μέσω τοῦ ὁποίου συνεχίσει νὰ ἐκφράζεται. Ποιητικὸ εἶδος ποὺ ἄνετα μπορεῖ νὰ συγκαταλεχθεῖ στὶς κορυφαῖες στιγμὲς τῆς Ποίησης. Τὸ πὶ κεφαλαῖο. Ἐξάλλου, ὅπως χαρακτηριστικὰ μᾶς λέει τὸ παρακάτω δίστιχο:

Καὶ τὰ τραγούδια λόγια ‘ναι, τὰ λὲν οἱ παθιασμένοι
θέλουν νὰ βγάλουν τὸν καημό, μὰ ὁ καημὸς δὲν βγαίνει.

Στὴν ἀνὰ χεῖρας συλλογὴ συγκέντρωσα τὰ δίστιχα τοῦ ἔρωτα μὲ στόχο –πέρα ἀπὸ τὴν παρουσίαση καὶ τὴ μελέτη τῆς ποίησης τοῦ Λαοῦ μας– τὴν ἀνάγνωση τῆς ποίησης καὶ κατ’ ἐπέκταση τὴ γνώση, καὶ βέβαια τὴν ἀπόλαυσή της. – Παναγιώτης Καρώνης»

Δημοτικά τραγούδια, Το Δόντι, 2018, 468 σελ.