Θωμάς Ψύρρας

Άρτιο κατά παρέκκλιση – Θωμάς Ψύρρας

Μια νουβέλα υπό μορφή συνέντευξης. Μια υπόθεση καταπάτηση δασικής έκτασης στη Θεσσαλία. Μια τεράστια δικαστική διαμάχη. Παθογένειες και ελληνική πραγματικότητα με γνήσιο λογοτεχνικό ενδιαφέρον.

Ένας άνθρωπος επιχειρεί με τον δικό του ιδιαίτερο λόγο να «μαρτυρήσει» τα όσα πέρασε στην προσπάθειά του να επιβάλλει το δίκιο για τον τόπο όπου επέλεξε να ζήσει. Οι σχέσεις που διατηρεί με τη φύση τον καθοδηγούν. Αισθάνεται χρέος του να διαφυλάξει το παρόν και το μέλλον του τόπου. Συγκρούεται με τοπικά συμφέροντα, με την ελληνική γραφειοκρατία, τον κομματισμό, τη διαπλοκή, το πελατειακό κράτος, τις διαμορφωμένες υπαλληλικές ιεραρχίες, αλλά και τις καταναλωτικές λογικές της ελληνικής κοινωνίας. Θα φτάσει στην ελληνική δικαιοσύνη για να αντιληφθεί πόσο εύκολα μπορεί να γίνει ο ίδιος θύμα μιας μηχανής που δεν διστάζει να υποτιμήσει το παραδοσιακό λαϊκό ήθος στο όνομα μιας δήθεν «ανάπτυξης». Μια άσκηση ευαισθησίας και έκφραση ανησυχίας για τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού και της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα.

Αλλά, προτού ξεκινήσουμε, να κάνουμε μία ακόμα εξήγηση. Άκου… Δεν ξέρω το πώς εσύ εννοείς το Δίκιο. Αλλά άμα βγαίνει από το δικό μου στόμα αυτή η λέξη – θέλω να το ξέρεις–, τη λέω με το Δ κεφαλαίο – μεγάλο «Δ». Πολύ μεγάλο. Μέγιστο ως με τον κόσμον όλον, κι ακόμα μεγαλύτερο. Γιατί άμα ο κόσμος δεν είναι από Δικαιοσύνη φτιαγμένος, τότες για ποιο λόγο έγινε; Τι με κοιτάς; Σιγά τις φιλοσοφίες που λέω. Η Δικαιοσύνη είναι που μας κρατεί στον κόσμο, αυτή είναι η δύναμις που κρατεί ζυγιασμένα κι αρμονικά τα πάντα, τόπους, ουρανούς, άστρα, φυτά, ζωντανά κι ανθρώπους. Όλα. Σ’ τα λέω αυτά για να καταλάβεις πως, άμα έχεις όρεξη ν’ ακούσεις, καταπώς λες, θα δεχτείς ετούτη την αρχή. Γιατί εγώ έτσι ερμηνεύω τον κόσμο.

Νουβέλες, Μεταίχμιο, 2023, 224 σελ.

Τι απομένει απ’ τη φωτιά – Θωμάς Ψύρρας

Ο εβδομηντάχρονος Αρμένιος Αρτέμ Αμπαριάν, γεννημένος στην Ελλάδα, άνθρωπος με διπλή ταυτότητα, καταγράφει τη ζωή του σε μια επιστολή που απευθύνει στον γιο μιας συμμαθήτριάς του. Αναζητώντας ως νέος έναν δικό του παράδεισο, γίνεται ένα από τα ανώνυμα θύματα της Ιστορίας. Σε αυτή τη μαρτυρία της ζωής του κουβαλάει τον αιώνα του. Και μιλώντας για τα δικά του βάσανα, εξιστορεί τις χαμένες προσδοκίες και τον διωγμό εκατομμυρίων ανθρώπων, που βρέθηκαν να ζουν όταν κυνικές εξουσίες και ιδεολογίες χώρισαν αγαπημένους, έστυψαν ψυχές, συνέτριψαν προσδοκίες και κατέστρεψαν ζωές. Έχοντας περάσει από λογής λογής καταστάσεις ως διωγμένος, ξένος, εκπατρισμένος, εξόριστος, φυλακισμένος, πρόσφυγας, νεοφερμένος και μετανάστης, δίνει φωνή στα ανώνυμα θύματα και στους νικημένους σε χαμένες μάχες. Τώρα γνωρίζει ότι η Ιστορία αδιαφορεί για τα μεμονωμένα άτομα, που πλέον υποχρεώνονται να «κατασκευάζουν» ένα παρόν στο οποίο έχουν υποταχτεί το παρελθόν και το μέλλον τους.

Αφήγημα, Μεταίχμιο, 2022, 176 σελ.

Θα βοσκήσω το μαύρο – Θωμάς Ψύρρας

Στα δεκατρία αφηγήματα άνθρωποι κάθε ηλικίας με επείγουσα αίσθηση του επίκαιρου αφηγούνται τη δική τους ιστορία. Επιτελούν αμοιβαίες ανταλλαγές με το παρελθόν, διερευνούν προσωπικές δυνατότητες, δίνουν εξηγήσεις, επιχειρούν να ανατρέψουν με χιούμορ την κατάστασή τους, υποβάλλουν τους εαυτούς σε δοκιμασία έκφρασης. Οι αφηγήσεις τους δεν ολοκληρώνονται στην επίτευξη μιας πρόθεσης, αλλά επιζούν ως διαρκής προσδοκία, έστω πίνοντας παρέα καφέδες και χαζεύοντας απ’ τα τζάμια των καφενείων.

Διηγήματα, Μεταίχμιο, 2017, 280 σελ.

Κιλελέρ – Θωμάς Ψύρρας

στον ήλιο μοίρα
Από το ξεκίνημα του αγώνα ως την εξέγερση και την τελική λύση (1881-1923)


Το βιβλίο του Θωμά Ψύρρα “Κιλελέρ – Στον ήλιο μοίρα” είναι ένα ιστορικό αφήγημα, ή καλύτερα μια χρονογραφία, στην οποία ο αναγνώστης παρακολουθεί την εξέλιξη του αγροτικού ζητήματος στη Θεσσαλία (1881-1923) και διαβάζει μια γλαφυρή ανασύσταση της ζωής στον θεσσαλικό κάμπο εκείνη την εποχή. Το καθαυτό ιστορικό αφήγημα συμπληρώνεται από αυθεντικό ιστορικό υλικό, δημοσιεύματα εφημερίδων και περιοδικών της εποχής, μαρτυρίες πρωταγωνιστών και απλών ανθρώπων, πρακτικά από δίκες, κείμενα από τη λογοτεχνία και φωτογραφικό υλικό. Συγκεκριμένα περιγράφονται και αναλύονται:
α. όσα προηγήθηκαν της προσάρτησης της Θεσσαλίας και καθόρισαν εν πολλοίς τις εξελίξεις του αγροτικού ζητήματος.
β. τα γεγονότα της δύσκολης εικοσαετίας 1881-1900 (εγκατάσταση των ελληνικών αρχών, οι πρώτοι αγώνες κολίγων για τα δικαιώματά τους, πολιτική Τρικούπη, πόλεμος 1897)
γ. τα γεγονότα που οδήγησαν στο Κιλελέρ (πολιτική Θεοτόκη, νομοσχέδιο «περί μορτής», κράτος τσιφλικάς, οργάνωση αγροτικού κινήματος)
δ. η δράση και η δολοφονία του Μαρίνου Αντύπα, του συμβόλου του αγροτικού κινήματος
ε. η εξέγερση των αγροτών και η εξέλιξή της (γεγονότα στην Καρδίτσα, στο Κιλελέρ και στη Λάρισα)
στ. η σταθερή διεκδίκηση της απαλλοτρίωσης των τσιφλικιών στη δύσκολη δεκαετία 1912-1922 και η λύση που δόθηκε τελικά από τον Πλαστήρα.

Πολιτική-Ιστορία, Μεταίχμιο, 2010, 213 σελ.

Μαράν Αθά – Θωμάς Ψύρρας

Ή ιερά και ανόσια


Μαράν Αθά σημαίνει “Ο Κύριος είναι κοντά” για να τιμωρήσει τα όσα ανόσια και βλάσφημα έπραξες.
Μαράν Αθά είναι η κολασμένη ζωή ενός άντρα που στα νιάτα του έζησε τον έρωτα σαν αμαρτία και τον ιερατικό βίο σαν τιμωρία.
Σε προχωρημένη πια ηλικία, αφήνεται σε μια εκ των υστέρων χειμαρρώδη εξομολόγηση.
Γιατί όσοι πατήσουν το αγκάθι της ζωής ματώνουν εκ των υστέρων.
“Η γραφή γένεται Κόλαση, αφού με βάνει να ξαναζώ εις τον πόνον… Ματώνει η καρδία μου να λέγω όσα έπραξα. Άμα πάλιν δεν ιστορήσω τα όσα της ζωής, ουδέν μένει. Σκύβαλα κι ανεμίδα! Και τίποτις… Ωσάν να μην πέρασα από τον κόσμο τούτο! Ο ύστερος Λόγος είναι οπού πετσώνει τα όσα επράχθησαν. Κι έτσι η γραφή γένεται σωτηρία.”

Μυθιστόρημα, Κέδρος, 2004, 341 σελ.

Πυκνός καιρός – Θωμάς Ψύρρας

Μυθιστόρημα, Κανάκη, 1993, 196 σελ.