Σπούδασε με υποτροφία του Ι.Κ.Υ. στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Ως υπότροφος του Ι.Κ.Υ. εκπόνησε διδακτορική διατριβή στην Κοινωνική Λαογραφία με θέμα: «Η εγκληματικότητα στην πόλη και την ύπαιθρο Λευκάδα (1900-1940)». Αναγορεύτηκε διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1992 με βαθμό «Άριστα». Υπηρέτησε ως φιλόλογος και από το 2003 ως Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων στο νομό Λευκάδας. Έχει εκδώσει τα βιβλία: «Σύγχρονο βοήθημα για την έκθεση» (συμμετοχή, 1977), «Θέματα εκθέσεων σύγχρονου προβληματισμού» (συμμετοχή, 1984), «Το έγκλημα και οι κοινωνικοί του προσδιορισμοί» (1998), «Στο άρρητο υφάδι της ζωής τους: Άγγελος Σικελιανός – Άννα Άγγελου Σικελιανού» (2002), «Λευκάδιος Χερν: Η λαογραφία της στοργής – Σμιλεύοντας το αρχέτυπο της μάνας» (2004 και β’ έκδ. 2010), «Δημήτριος Γολέμης (1875-1941) – Η περιπέτεια του «θαυμαστού»» (2004), «50 χρόνια των Γιορτών Λόγου και Τέχνης» (επιμέλεια, 2006), «Λαϊκός σουρεαλισμός – Κώστας ντε Βαλαμόντε: Ο αντιήρωας μιας παραλογικής αφήγησης» (2007), «Mάρκος Αυγέρης – Το «δεξίωμα» του μοντερνισμού» (2010). Σημαντική είναι και η συμβολή της στην κοινωνική έρευνα και τη φιλολογική επιστήμη. Έχει λάβει μέρος σε πολλά διεθνή και πανελλήνια συνέδρια. Εργασίες της έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά, πρακτικά συνεδρίων, επιστημονικές επετηρίδες και στον Τύπο.
Είναι μέλος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων, της Εταιρείας Ελλήνων Φιλολόγων, της Ελληνικής Εταιρείας Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού. Είναι Πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων Λευκάδας. Συνεργάζεται με τον εκδοτικό οίκο Γρηγόρη ως διευθύντρια της σειράς «Η Ελληνική Σκέψη της Διασποράς». Έχει εκδώσει πολλά βιβλία φιλολογικού, παιδαγωγικού και λαογραφικού περιεχομένου και δύο ποιητικές συλλογές. Η ποιητική συλλογή «Κεραίες βραχείας εκπομπής» είναι το δέκατο πέμπτο βιβλίο της.
Ποιήματα προσωρινότητας (2014), Γρηγόρη
Όλα καλά αξιότιμοι κύριοι (2016), Μελάνι
Χειραψίες μιας ασήμαντης ημέρας (2018), Εκδόσεις Βακχικόν
Κεραίες βραχείας εκπομπής (2019), Εκδόσεις Βακχικόν
Χρηματιστήριον εποχών (2021), Εκδόσεις Βακχικόν
Θεατρικά έργα
Μαρία Πολυδούρη (2019), Εκδόσεις Βακχικόν
Δοκίμια-Μελέτες-Δίκαιο-Ερμηνεία και κριτική-Τέχνη
Το έγκλημα και οι κοινωνικοί του προσδιορισμοί (1998), Σάκκουλας Αντ. Ν.
Λαϊκός σουρεαλισμός (2007), Fagotto
Μάρκος Αυγέρης: Το “δεξίωμα” του μοντερνισμού (2010), Γρηγόρη
Φιλαναγνωσία και σχολικές βιβλιοθήκες (2011), Εκδόσεις Καστανιώτη
Λευκάδιος Χερν και Πιερ Λοτί (2017), Εκδόσεις Βακχικόν
Βιογραφίες
Στο άρρητο υφάδι της ζωής τους (2002), Γρηγόρη
Συλλογικά έργα
Θέματα εκθέσεων σύγχρονου προβληματισμού (1992), Εκδόσεις Καστανιώτη
Σταθμοί στην πορεία της Λευκάδας τον 20ό αιώνα (2001), Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών
Επετηρίς Εταιρίας Λευκαδικών Μελετών Θ΄ (2004), Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών
Επετηρίς Εταιρίας Λευκαδικών Μελετών Ι΄ (2006), Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών
50 χρόνια των Γιορτών Λόγου και Τέχνης (2006), Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών
Σχολική έρευνα και διδακτική της ιστορίας: Από το βίωμα στην ιστορική γνώση (2011), Γρηγόρη
Ελληνική λαογραφία (2012), Ηρόδοτος
Λογοτεχνία και λογοτέχνες της Λευκάδας, 19ος-20ός αι. (2018), Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών
Χρηματιστήριον εποχών – Βιβή Κοψιδά-Βρεττού
Χαϊκού για πέντε γένη ανθρώπων
Σε προσμένω σαν
Ομορφιάς πανηγύρι
Το στήθος γυμνό.
Χλόη βουΐζει
Φουντώνει ο έρωτας
Στροβιλίζεται…
Κόκκινη φούστα
Αναρριχάται το φως
Σ’ ανεμόσκαλες.
Σγουρό κεφάλι
Από φύκια στεφάνι
Του ήλιου παιδί.
Νεκροί ήρωες
Τώρα να φοβηθείτε
Σας στρώνουν χαλιά…
Δειλό μάνταλο
Δεν ανοίγει σε ξένο
Όνυχες φόβοι.
Ποίηση, Εκδόσεις Βακχικόν, 2021, 64 σελ.
Κεραίες βραχείας εκπομπής – Βιβή Κοψιδά-Βρεττού
“Εσείς δεν έχετε παρά μόνο
Να πεθάνετε τ’ άλλα
Αφήστε τα όλα σ’ εμάς…”
Έτσι την πραμάτεια τους
Διαλαλούσαν οι αθεόφοβοι
Για μεταφορές αγγελτήρια
Στέφανα διακοσμήσεις
Καύση κι αποτεφρώσεις
Σε ξακουστά κρεματόρια
Βουλγαρία ή Γερμανία
-ή και όπου αλλού
του σύμπαντος κόσμου-
Μεταφορές κι επαναπατρισμοί
-άλλωστε ένας πικρός
είν’ ο καθείς μας μετανάστης-
Όλα κατ’ επιθυμίαν και
Κατ’ επιταγήν του ιδίου πριν
Και των εκλεκτών του οικείων
…………………………..
Κι εκείνοι -οι μωροί- έσπευδαν
Σωρηδόν να πεθάνουν…
Ποίηση, Εκδόσεις Βακχικόν, 2019, 68 σελ.
Μαρία Πολυδούρη – Βιβή Κοψιδά-Βρεττού
Δεν πρόκειται απλώς για μια θεατρική μετάπλαση της ζωής και της εποχής της Μαρίας Πολυδούρη, για την τραγική περιπέτεια του ανολοκλήρωτου έρωτα δύο μεγάλων ποιητών του μεσοπολέμου, της Μαρίας Πολυδούρη και του Κώστα Καρυωτάκη. Δεν πρόκειται επίσης για μια μεταποιημένη, ελεύθερη σύλληψη, που προσφέρει το υλικό της ολιγόχρονης συνοδοιπορίας τους στη ζωή και στην ποίηση.
Ανήκουν και οι δύο στην ιστορία, μετέχουν και μορφοποιούν την ιστορία, και πλήττονται απ’ αυτήν. Ζουν την εποχή τους και κρίνουν αμείλικτα την κοινωνία τους, εκτοξεύουν τη σκέψη τους στην αναπηρία και την ανεπάρκεια αυτής της κοινωνίας να συνομιλήσει με το ποιητικό τους όραμα για τον κόσμο. Γιατί η ποίηση είναι ο άνθρωπος στρατευμένος στην αλήθεια.
Στο έργο “Μαρία Πολυδούρη”, ακριβώς την ουσία και το περιεχόμενο αυτής της αλήθειας θέλησε να διασώσει η συγγραφέας. Δεν ήταν μέσα στις προθέσεις της να δημιουργήσει μιαν άλλη, ευρηματική ίσως, πλασματική “ιστορία” με αφορμή μόνο τη δική τους. Έδωσε ρόλο πρωταγωνιστή στη Μαρία αυτή τη φορά. Και τον άξιζε, τον δικαιούνταν η απίστευτη δύναμή της να ενθουσιάζεται και να υποφέρει. Ν’ αγαπά και να απορρίπτει…
Θεατρικό, Εκδόσεις Βακχικόν, 2019, 102 σελ.
Το έγκλημα και οι κοινωνικοί του προσδιορισμοί – Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού
Λευκάδα 1900-1940
Η συστηματική διερεύνηση του εγκληματικού φαινομένου στη Λευκάδα, κατά τη χρονική περίοδο 1900-1940
Δίκαιο, Σάκκουλας Αντ. Ν., 1998, 533 σελ.
Στο άρρητο υφάδι της ζωής τους – Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού
Άγγελος Σικελιανός – Άννα Άγγελου Σικελιανού
Δεν είναι τόσο τα γεγονότα που υφαίνουν τη ζωή και τη σκέψη τους: του Άγγελου και της Άννας Σικελιανού, το ελεγειακό ποτάμι της ιστορίας του τόπου και των ανθρώπων. Πόλεμος – Πείνα – Κατοχή. Είναι ο δρόμος “Προς την Ποίηση – Πράξη”, συνομιλία άρρητη κοντά στις άοκνες ρίζες της Αλήθειας: εκεί όπου το πνεύμα κοινωνεί με την ύλη ορίζοντας την ποίηση, των ανθρώπινων συζεύξεων πια. “Ω πρώτε ψίθυρε ενός κόσμου που ξυπνάει αναζητώντας την ψυχή και το κορμί του!”
Μέσα στη θρυμματισμένη εικόνα του κόσμου γύρω τους -τη θέαση της μεγάλης και της μικρής Ιστορίας-, θα υφάνουν την αρχέτυπη ουσία μιας μοναδικής πνευματικότητας: με την οποία σμιλεύονται τα έργα του πνεύματος όμοια με την όσια κίνηση της καθημερινότητας.
Αυτής της πνευματικότητας η ουσία ιχνηλατείται στο βιβλίο, “πηγή του αδούλωτου αγαθού”, καθώς τα “γαλήνια μέλη της μεγάλης ποίησης” υφαίνουν τη διάρκεια του αιώνιου χρόνου.
Βιογραφίες, Γρηγόρη, 2002, 126 σελ.
Λαϊκός σουρεαλισμός – Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού
Κώστας ντε Βαλαμόντε: Ο αντιήρωας μιας παρα-λογικής αφήγησης
Ένα έργο συναρπαστικά πρωτότυπο, αφηγηματικό και δοκιμιακό ταυτόχρονα, που μετακινεί και διευρύνει τις γνωστές οριοθετήσεις του σουρεαλιστικού κινήματος προς τη μοναδική εμπειρία μιας λαϊκής του εκφοράς. Η δοκιμιακή χαρτογράφηση του διανοητικού και καλλιτεχνικού σύμπαντος του Κώστα ντε Βαλαμόντε, μαζί με τη θεατρικότητα της κοινωνικότητάς του, αποτελεί τον καμβά μιας μυθιστορικής αφήγησης, όπου σε μια τυχαία παραλληλία εμπειριών και εκφράσεων συγχωνεύεται ο ακαδημαϊσμός της ντανταϊστικής και σουρεαλιστικής σκέψης των μεγάλων πρωτευουσών της Ευρώπης με την απέραντη ατομικότητα της γεωγραφικά μόνον πεπερασμένης ατομικότητας. Μια καινούρια σύνθεση και ανάγνωση της αντικομφορμιστικής έκφρασης του παραλόγου, ανάμεσα στο σουρεαλισμό, την art brut, την τέχνη των ναΐφ και τη νοηματοδοτημένη συμβολική τους χειρονομία, σύνθεση, τελικά, ποιητικά δραματική, της έλλογης ανθρώπινης μοναξιάς.
Και πρωταγωνιστής σε μια πορεία υπέρβασής της μέσω της παραλογικής δημιουργίας, ο Κώστας ντε Βαλαμόντε (για τους ασχολούμενους με τη γεωγραφία, από τη Λευκάδα), μετέωρος στην πραγματολογία της μικρόνοης και πληκτικής κανονικότητας, θα αναζητάει το καταστατικό της “Εταιρείας Ανακαλύψεως Ανωτέρων Ανθρώπων” για να κλείσει οριστικά την πόρτα “στη λαογραφία των τόπων που κρύβουν την προνομιούχο πνευματικότητα της φύσεως”. Το έργο, μοναδικό ανάγνωσμα, διανοητική και αισθητική εμπειρία, για τους αντισυμβατικούς αλλά και τους “έμφρονες” αναγνώστες.
“Το ταλέντο του (εικαστικού Βαλαμόντε) είναι εκπληκτικό, όπως και η επινοητικότητα της φαντασίας του. Ανήκε πράγματι στους ζωγράφους μέντιουμ, που ενδιέφεραν τόσο τον Αντρέ Μπρετόν, και που ήθελε να τους πολιτογραφήσει στο Υπερρεαλιστικό του Πάνθεον, παρά την επιμονή του καλλιτεχνικού κατεστημένου να τους εξορίσει εις τον εξώτερον χώρον των “αυτοδιδάκτων”. Αξίζει να του γίνει μια αναδρομική έκθεση, Αθήνα-Θεσσαλονίκη. Είναι μοναδική περίπτωση.
Το βιβλίο της Παρασκευής Κοψιδά-Βρεττού είναι -εκτός των άλλων- γεμάτο από θαυμάσιες σκηνές και πληροφορίες για την ατμόσφαιρα της Λευκάδας της εποχής του Βαλαμόντε! Το συσταίνω ένθερμα και με κάποια έκπληξη που δεν είχα πάρει είδηση πιο νωρίς το ποιητικά εκρηκτικό αυτό Λευκαδίτικο φαινόμενο.”
(Νάνος Βαλαωρίτης)
“Ένας στην τέχνη του και τη ζωή του φύσει σουρεαλιστής έζησε και έδρασε στη Λευκάδα… Η συγγραφέας, εξαίρετη φιλόλογος αλλά και με την ανθρωπολογικά διευρυμένη θέασή της, εξετάζει το άλογο και παράλογο της καλλιτεχνικής και καθημερινής δραστηριότητας του Βαλαμόντε, όχι μόνο στο φιλολογικό επίπεδο (σε αναφορά προς τα ευρωπαϊκά κινήματα του “παραλόγου”), αλλά και εντάσσοντάς το στο χώρο του λαϊκού πολιτισμού, όπου επίσης ανιχνεύουμε κοιτάσματα παραλόγου, διαφορετικής βέβαια λειτουργίας, μέσα σε ένα άλλο, διαφορετικό σύστημα σκέψης και ζωής.”
(Μ. Γ. Μερακλής, Ομ. Καθηγητής Λαογραφίας)
Ερμηνεία και κριτική, Fagotto, 2007, 183 σελ.
Μάρκος Αυγέρης: Το “δεξίωμα” του μοντερνισμού – Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού
Πώς δεξιώνεται το μοντερνισμό ο μαρξιστής κριτικός Μάρκος Αυγέρης; Πώς συμφιλιώνεται με τη σκέψη ενός μαρξιστή διανοούμενου το κίνημα της κορυφαίας ενδοσκοπικής όρασης του αστικού κόσμου;
Σ’ αυτό το καίριο για τη φιλολογική κριτική ερώτημα έρχεται να δώσει απάντηση το παρόν δοκίμιο. “Η άξια κριτική πρέπει να κλείνει μέσα της τις πιο υψηλές και τις πιο πλατιά ανθρώπινες τάσεις της εποχής για να δικαιώσει την αυτόνομη πνευματική λειτουργία”, θα γράψει ο Μάρκος Αυγέρης. Γι’ αυτό η στοχαστική μαρξιστική του κριτική δεν εναντιώνεται στα μεγάλα έργα και στους εκπροσώπους της αστικής τέχνης. Με το σεβασμό που εκπορεύεται από την ένταση της πνευματικής του φύσης προς την πνευματική δημιουργία εν γένει, έρχεται να αναγνώσει τις μεγάλες στιγμές του αστικού μοντερνισμού, τα τοπία της επώδυνης κοινωνικής παρακμής και την υπαρξιακή αγωνία που εκπέμπουν, με την ιδεολογική ενσυναίσθηση του φορέα της επαναστατικής ιδεολογίας: θεωρητικοποιώντας τη διαλεκτική τέχνης και κοινωνίας.
Τόσο τα ερωτήματα που τίθενται στην παρούσα εργασία όσο και οι απαντήσεις τους, συνιστούν, και για τη σύγχρονη ιστορική πραγματικότητα, μια διαρκώς ανανεούμενη διανοητική πρόκληση.
Τέχνη, Γρηγόρη, 2010, 56 σελ.
Φιλαναγνωσία και σχολικές βιβλιοθήκες – Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού
Πώς παράγεται το “γεγονός” στη σχολική καθημερινότητα
Το βιβλίο αυτό προσφέρεται ως ένα ενδεικτικό σχέδιο εργασίας με σκοπό την ανάπτυξη και την τόνωση της πράξης της ανάγνωσης, την υποστήριξη και ενθάρρυνση της φιλαναγνωσίας των μαθητών, τη δραστήρια αξιοποίηση της σχολικής βιβλιοθήκης σε κάθε μαθησιακή δραστηριότητα, την ενδυνάμωση της πνευματικής υφής του ενδοσχολικού περιβάλλοντος και την παιδαγωγική αναβάθμιση των διδακτικών-μαθησιακών λειτουργιών του.
Το σχέδιο εργασίας που προτείνεται στους εκπαιδευτικούς συντίθεται γύρω από δύο άξονες: α) Έναν ερευνητικό-διαγνωστικό, ο οποίος ανιχνεύει την αναγνωστική πραγματικότητα των μαθητών και διερευνά ερωτήματα που θα επιτρέψουν την οριοθέτηση των εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών για την προαγωγή της ανάγνωσης. β) Προτάσεις και περιγραφές, με βάση τα ερευνητικά συμπεράσματα, ενός συνόλου ενδεικτικών διδακτικών και παιδαγωγικών πρακτικών με κέντρο τη σχολική βιβλιοθήκη, σε συνάφεια με τις δυνατότητες του αναλυτικού προγράμματος, τις ευκαιρίες της τοπικής κοινωνίας, τη δυναμική της εκπαιδευτικής τεχνολογίας, τις διεπιστημονικές συνεργασίες, τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών, την πολλαπλότητα των κόσμων που κινούνται γύρω τους σε αντιστοίχιση με αυτή των δικών τους κόσμων.
Δοκίμια, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2011, 224 σελ.
Ποιήματα προσωρινότητας – Βιβή Κοψιδά-Βρεττού
Ο κόσμος δεν γράφεται μόνον με ύλη. Οι ποιητές μεταμορφώνουν την ύλη σε πνεύμα και συναίσθημα και το συναίσθημα σε ποίηση κι αυτή σε επανάσταση: που συνθηματολογεί αθώα και πεισματικά: «Ναι στη Ζωή, ναι στην ποίησή της».
Ποίηση, Γρηγόρη, 2014, 84 σελ.
Όλα καλά αξιότιμοι κύριοι – Βιβή Κοψιδά-Βρεττού
Μετά τα “Ποιήματα προσωρινότητας” η Βιβή Κοψιδά-Βρεττού, στη νέα της ποιητική συλλογή ανασυγκροτεί τα όρια της μικρής ιστορίας του παρόντος, μέρος της μεγάλης ανακυκλούμενης ιστορίας των ανθρώπων: η κρίση, η φτώχεια, οι αναμονές, οι ματαιώσεις, η ασθένεια της απάθειας, οι φόβοι και η δειλία, η μετανάστευση, οι εσωτερικοί μονόλογοι με τον εαυτό, με τα πράγματα, η φιλοσοφική θεώρηση της ύπαρξης, το “θέατρο” που παίζεται συνεχώς ερήμην των πρωταγωνιστών του. Ο άνθρωπος και πάλι ο άνθρωπος…
Με λυρικές καταδύσεις στον χρόνο πριν, στους χρόνους μετά, η ποιήτρια ανασκά-πτει τν τραγωδία του παρόντος, υπονομεύει την ψευδαίσθηση των ανθρώπων πως “όλα καλά” και με λεπταίσθητη ειρωνεία αλλά και ένταση ψυχική και τρυφερή εν-συναίσθηση κατοπτρίζει την ανημπόρια, την αγωνία και την προσμονή του ανθρώ-που στην πικρή συνάντηση με τον εαυτό του, με την πραγματικότητα. Στοχάζεται τολμηρά πάνω στα όρια του ήθους-των ανθρώπων, της ιστορίας.
“Όλα καλά, αξιότιμοι κύριοι”, όπου τίποτα δεν είναι καλά και άφαντοι οι αξιότιμοι κύριοι.
Όμως…
Να, έρχεται, φτάνει…
Κάθε γενιά τον όρκο της
λάμνει σε νερά θολά και
πράσινα και καρτερεί
τη νιότη τους… Να, έρχεται, φτάνει…
…………………………………
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ!
Ποίηση, Μελάνι, 2016, 74 σελ.
Λευκάδιος Χερν και Πιερ Λοτί – Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού
Συνάντηση στη μαγική μελαγχολία της απόδρασης
Λευκάδιος Χερν και Πιερ Λοτί: Δύο “δραπέτες” του δυτικού πολιτισμού, μελαγχολικά παράξενες, ρομαντικές ανθρώπινες φύσεις, σημαντικοί συγγραφείς. Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να ανιχνεύσει την παραλληλία του βίου και των εμπειριών των δύο λογοτεχνών, του Λευκάδιου Χερν και του Πιερ Λοτί.
Να ανασκάψει την ουσία και την “ποιητική” του έργου τους καθώς επίσης και το βλέμμα με το οποίο θεώνται τον κόσμο. Να δημιουργήσει, τέλος, μιαν εγγύτητα του αναγνώστη με τον ψυχισμό δύο ξεχωριστών δημιουργών, των οποίων η περιπέτεια της ζωής γίνεται το αξιοθαύμαστο περιεχόμενο μιας εξωτικής μυθιστορίας, που απευθύνεται σε όλους μας, ως υλικό ανθρωπογνωσίας και διαπολιτισμικής ανθρωπιάς.
Ερμηνεία και κριτική, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017, 102 σελ.
Χειραψίες μιας ασήμαντης ημέρας – Βιβή Κοψιδά-Βρεττού
Κι όσο ο χρόνος φίδι γύρω
Απ’ το λαιμό σου τυλίγεται
Τόσο βουλιάζεις στον ουρανό πιότερο
Και το σώμα σου στη γη λιγοστεύει
Ωσότου στον ουρανό μόνιμα
Εγκαθίσταται
Κι άκρη δε βρίσκει με τα μυστήρια
Των μηχανών του…
Και χίλια χρόνια μετά θα διηγούμαστε
-Όνειρα σαν του προφήτη Ιεζεκιήλ-
Τις ίδιες ανέστιες ιστορίες…
Ποίηση, Εκδόσεις Βακχικόν, 2018, 90 σελ.
Πηγές: Biblionet, Γρηγόρη, Μελάνι, Fagotto, Σάκκουλας Αντ. Ν., Εκδόσεις Καστανιώτη, Εκδόσεις Βακχικόν